Welke Democratie? van Jan Storm houdt het midden tussen een analyse en een pamflet. De omstandigheden zijn er dan ook naar.

Er is in Nederland een aanhoudende roep om democratische hervormingen. De politiek is er naar eigen zeggen al twintig jaar serieus mee bezig, maar wat je onder serieus verstaan moet is wel degelijk een punt van discussie. Dat is wat Jan Storm in dit boek doet: het aanzwengelen van de discussie in hoeverre de Nederlandse politiek daadwerkelijk is geïnteresseerd in echte hervormingen die je democratisch noemen kunt. Storm is daar niet vrolijk over, en wie zijn analyse van het Nederlandse politieke stelsel leest kan dat ook niet zijn. Niet, althans, vanuit democratisch oogpunt.

Die analyse begint volgens Storm eigenlijk bij burgerzeggenschap. Daar kunnen we eigenlijk wel kort over zijn: meer dan een inspraakcommissie waarvan de uitkomst over het algemeen straal genegeerd wordt is in Nederland zeldzaam. Na twee referenda, waarvan de uitslag door de politiek zo elegant mogelijk werd omzeild, is overtuigend aangetoond dat het met de zeggenschap van de Nederlandse burger over wat en hoe alles in dit land geregeld wordt droevig is gesteld.

Die analyse leidt naar een onderzoek van de manier waarop de zaken in Nederland geregeld zijn, en de vraag hoe dat zo kon ontstaan. De analyse van de Grondwet die Storm geeft is zowel duidelijk als deprimerend: de Nederlandse wetgeving is zo ingericht dat de zeggenschap van de burgerij zoveel mogelijk geminimaliseerd wordt. De gevestigde politieke partijen hebben daar niet alleen belang bij, maar hebben die situatie ook bewust gecreëerd. Alle analyses die de situatie dieper onderzochten neigen er ondanks alles toe als basisaanname te houden dat de burger eigenlijk niet in staat is tot een adequaat en afgewogen oordeel.

Ironisch zou je daaraan kunnen toevoegen: tot iemand in de Tweede Kamer gekozen wordt. Het kartel van politieke partijen dat ik meestal betitel als de Regentenpartij gaat er voetstoots van uit dat nieuwe leden uiteindelijk zullen capituleren voor welbegrepen eigenbelang. Èn dat de uitzonderingen veilig genegeerd kunnen worden – hetgeen tot op heden lijkt te kloppen. Ook nieuwe partijen zullen binnen het systeem de grootste moeite hebben zich verstaanbaar te maken.

Niet alleen de analyse maakt dit boek interessant. Ook een kort overzicht van de Zwitserse democratische cultuur is een nuttig en intrigerend onderdeel van het overzicht.

Waar Storm overgaat tot adviezen voor verandering was ik minder optimistisch. Hij lijkt er impliciet vanuit te gaan dat een streven naar meer democratie ook de huidige politici duidelijk gemaakt kan worden, zodat alles gladjes en zonder schokken kan evolueren naar een gewenste, democratischer maatschappij. Dat zou fijn zijn, maar ik zie er weinig perspectieven voor. Maar het alternatief is revolutie prediken – dat is toch weer een hele stap.

Desondanks is dit boek een aanrader voor wie zich eens wil oriënteren op de staat van onze democratie. De analyse van de grondwet bevat een aantal onbekende feitjes, die veelzeggend maar deprimerend zijn. Maar de grote kracht is de frisheid waarmee het Nederlandse systeem tegemoetgetreden wordt. Zoals uit veel citaten van andere, meer wetenschappelijke analyses blijkt, neigt men er maar al te vaak toe het bestaande systeem als uitgangspunt te nemen voor verbeteringen. Zonder revolutie te prediken verwerpt Storm dat systeem radicaal, en adviseert een volledig verschillende aanpak, die beslist democratischer zal blijken dan het huidige systeem dat vaak neerkomt op vriendjespolitiek binnen een zelfbenoemde elite.

---

Welke Democratie? ~ Jan Storm
Paperback met flappen, 288 pagina’s
prijs €20,00
134 x 210 mm
Bestellen kan hier.