Waar we met de verkiezingen in het vizier nauwelijks aan denken, is waar de lijsttrekkers zich volgend jaar zullen bevinden. Op het pluche, in de bijstand, aan het werk, genietend van hun voortijdig politiek pensioen?

Meer dan tijdens andere verkiezingen zal na 15 maart het onderwerp ‘ wisseling van de wacht’ in veel partijen centraal komen te staan. Een aantal lijsttrekkers is zodanig versleten of moegestreden dat ze dienen te worden vervangen. Anderen hadden niet het rendement waarop hun partij hoopte en een (groot) aantal gaat regeren. Dat mensen na een regeerperiode als fractievoorzitter terugkeren in de Kamer is al zeldzaam genoeg, maar dat ze hun draai vinden als gewoon Kamerlid, dat kennen we in Nederland niet. Bij de grote partijen is een paar Kamerperiodes de opstap voor een verdere carrière, geen doel op zich. Dat dat bij kleinere partijen alleen uit de nood geboren anders ligt bewees de ChristenUnie een paar jaar geleden: minister Rouvoet startte een typische post-regeringscarrière in de zorg.

De manier waarop Rouvoet na zijn ministeriële periode maatschappelijk terecht kwam verraadt dat die weg niet helemaal toeval is. Elke overheid heeft behoefte aan ervaren bestuurders, maar daartoe zijn twee wegen: die van ervaring met het klimmen der jaren, en de kortere route via politieke benoemingen. Die eerste route is de afgelopen dertig jaar nagenoeg uitgestorven: het verdwijnen van het begrip carrièreburgemeester (Van Ameland tot Amsterdam) is wat dat betreft veelzeggend. Ook voor mislukte fractievoorzitters is die weg al enige tijd geopend – wie dicht tegen de macht aanschurkt, wordt door zijn mede-regenten niet vergeten.

Dat in de marge van deze bewustwording partijen minder geneigd zullen zijn elkaar politiek echt pijn te doen, staat buiten kijf. Dat toelating tot de elite van politiek Nederland een bestuurlijke carrière garandeert is een onderdeel van de verkiezingen die aan het electoraat nooit wordt geopenbaard. Mits je bij de goede partijen zit. Daarin toont zich overigens dat ook GroenLinks in Nederland door haar mede Kamerleden tot de Regentenpartij wordt gerekend: weliswaar zijn baantjes in het openbaar bestuur voor GL’ers misschien niet direct beschikbaar, maar vette baantjes in de belendende percelen van het openbaar bestuur staan voor hen open. Wie de wondere wereld van de ontwikkelingssamenwerking bezoekt struikelt voortdurend over hen.

De enige toppolitica van de afgelopen tien jaar die gewoon terugging het bedrijfsleven in was Agnes Kant van de SP, veelzeggender kun je het niet maken.

Wie staan er op de nominatie nu, en waarvoor?

1. Buma zal waarschijnlijk minister worden, en een plek als CdK in Friesland of Overijssel is zijn eindstation.
2. Pechtold vind zichzelf ongeschikt als minister, en premier worden zit er niet in. Maar dat hij versleten is ziet iedereen, dus het burgemeesterschap van Amsterdam is voor hem de hoofdprijs.
3. Roemer is versleten, maar zijn partij hoort niet tot het Regentencircuit. Waar moet hij heen? Mogelijk eindigt hij als burgemeester van Boxmeer, maar Roemer laat zien wat je probleem is als je niet bij de echte Regenten hoort.
4. Asscher is een mislukking gebleken, en langer dan twee jaar zal hij het in de Kamer niet uithouden. Asscher is een probleem waarvoor een stille oplossing moet en zàl worden gevonden. Dat hij bij komende verkiezingen de PvdA nog kan aanvoeren lijkt me uitgesloten.
5. Rutte – als ex-premier zoek je het meestal hogerop, en daar hogerop vind men je maar iemand van dubieuze kwaliteiten. Zowel Lubbers als Balkenende overkwam dat, zodat een zorgvuldige carrièreplanning voor Rutte via de EU noodzakelijk is. Maar als de voortekenen niet bedriegen zit Rutte nog wel een tijdje in het Torentje, al zal het volgende kabinet de rit zeker niet uitzitten.
6. Geert Wilders kan de Kamer alleen verlaten als hij premier worden zou. Dat is een treurigstemmende conclusie, maar in lijn met wat ik hierboven beschreef. Versleten is hij stukken minder dan de politici die ik hierboven noemde, dus is het voor hem een minder actuele vraag.
7. De toekomst van Klaver is het meest duister. Hij is een marketingproduct, en dan nog een met een beperkte houdbaarheid. Zelfs als deze verkiezingen hem succes opleveren zie ik hem niet in een kabinet belanden, en bij volgende verkiezingen is hij ieders doelwit, om een veelheid aan redenen. waar nog bovenop komt dat een jeugdige uitstraling maar bij weinigen beklijft.
8. GJ Segers moet nog zeker een hele periode mee als fractieleider van de ChristenUnie, tenzij hij wellicht ditmaal noodzakelijk is voor een parlementaire meerderheid. Dat is vaker gebeurd, zullen we maar zeggen.

De fractieleiders van de kleinere partijen hebben niet veel carrièrekansen, en van hen die min of meer vaste zetels (SGP, PvdD!) bezetten kun je verwachten dat ze er voor de rest van hun leven zitten zullen. Voor de anderen blijft hun toekomst onzeker.