In een tijd dat de overheid meer en meer lijkt te doen wat maar een paar mensen willen – en die verder maling hebben aan de wensen van het grootste deel van de bevolking – ga je je afvragen of dat allemaal zo maar kan. En hoe je kan zorgen dat het anders gaat.

In Nederland is het eenvoudig, en onze premier is er een groot voorstander van, gezien zijn even domme als stellige uitspraak dat hij mordicus tegen referenda is: de regering is de baas, en de rest mag hoogstens eens in de vierenhalf jaar iets zeggen, maar bij voorkeur eigenlijk niets. Bek houden en belasting betalen. Dat houdt in dat wij slechts theoretisch de mogelijkheid hebben een regering weg te stemmen, maar dat de praktijk van Nederland coalitieland is dat er dan een andere tak van de Regentenpartij aan de macht komt. Die gewoon doorgaat op de oude voet.

Tot zover de Nederlandse (schijn)democratie.

Nu wist ik al dat het Middeleeuwse recht diverse mogelijkheden kende om vazallen in staat te stellen hun heer af te zetten als deze onwaardig bleek over hen te regeren. De Nederlandse Opstand (ook wel bekend als de 80-jarige oorlog) is er een goed voorbeeld van, omdat het recht de landsheer de deur te wijzen juist daar op was gebaseerd.

Maar tot mijn verbazing blijkt het Duitse recht heden ten dage nog steeds een bepaling te bevatten die het recht van verzet erkend als de bevolking geen ander middel meer openstaat: artikel 20.4 van de Duitse grondwet.

Gegen jeden, der es unternimmt, diese Ordnung zu beseitigen, haben alle Deutschen das Recht zum Widerstand, wenn andere Abhilfe nicht möglich ist.

Redelijk beperkt, maar beter dan niets.

De grote vraag is hoe je zoiets vorm zou moeten geven. En in principe geweldloos, want een collectie hoofden is direct weer zo IS. Dat suggereert dat je je het beste kunt organiseren via lijdelijk verzet. Maar dat is in de praktijk veel moeilijker dan het klinkt.

Want je mag niet terugslaan als de overheid de oproerpolitie op je af stuurt.
Je kunt niet tegenspartelen als de overheid boetes oplegt, en de deurwaarder zendt om ze te incasseren door je huis te verkopen.
Maar het belangrijkste van alles is: eenheid van handelen. Want als niet iedereen meedoet die lijdt onder het verkeerde handelen van wat bekend stond als het bevoegd gezag, is een actie als deze gedoemd te mislukken.

Dat laatste is precies waar de huidige Nederlandse regering op vertrouwt bij haar aanpak van de heersende ontevredenheid. De Romeinen wisten het al: divide et impera.

Het is een zeer betreurenswaardige aanpak. Niet in het minst omdat het het risico dat het eigen hoofd op een staak eindigt willens en wetens wordt genomen. Want op een dag is de tijd voor een geduldige aanpak natuurlijk echt voorbij.