De publiciteit rondom het Oekraïne referendum van 6 april a.s. begint aardig op gang te komen. Voor- en tegenstanders roeren zich in de media, waarbij de botte bijl kwistig gehanteerd wordt en de Godwins aan beide kanten niet van de lucht zijn. Tegenstanders krijgen het verwijt Putin-verstehers te zijn; voorstanders dat ze imperialistische slaafjes zijn van de Amerikanen.

Ook de politieke partijen roeren zich, met aan de ene kant van het spectrum D66 als grote voorstander van een ja en aan de andere kant PVV, VNL en SP als meest overtuigde nee-stemmers. Dit alles vanwege een niet-bindend referendum waarvan het ten eerste onduidelijk is of de regering zich er iets van zal aantrekken en ten tweede of het Europees gezien nog iets kan uithalen. Het is ook een wonderlijke constructie: een raadgevend correctief referendum, eigenlijk iets dat mensen alleen kunnen verzinnen wanneer ze eeuwenlang met elkaar aan het polderen zijn.

De wet- en regelgeving bij ons raadgevend referendum blijkt verstoken te zijn van enige realiteitszin bij de ambtenaren c.q. parlementariërs (dat zijn in de meeste gevallen trouwens ook ambtenaren) die dit verzonnen. Zo blijken er de meest bizarre subsidies te worden verstrekt in het kader van het referendum, van 50.000 euro voor een club die anti-EU WC papier wil uitdelen tot subsidies voor obscure websites van voorstanders , notabene journalisten (doei journalistieke onafhankelijkheid) als Hubert Smeets en Laura Staring (ex-NRC) of Hella Rottenberg (ex-Volkskrant). En dan hebben we natuurlijk het Soros-groepje van Livestro c.s. Voor een handig overzicht van dit door u en mij betaalde subsidiefestijn zie dit overzicht van Elsevier.

Vanaf het begin heb ik een ongemakkelijk gevoel bij dit referendum. Ik wilde eigenlijk de petitie ervoor niet tekenen, heb dat na aandringen van een Twitterkennis toch gedaan, uit naam van de democratie, maar weet nog steeds niet wat ik ermee aan moet. Het vraagstuk van het Associatieverdrag is gecompliceerd en leent zich m.i. niet voor een kort “ja”of “nee”, maar eerder voor een “mits”of “maar”. Dergelijke nuances passen echter niet in een ja/nee referendum.

Zoals Nausicaa Marbe afgelopen vrijdag schreef in haar column in de Telegraaf, hebben zowel voor- als tegenstanders valide punten. Nausicaa vatte het goed samen:

“Nee vanwege de burgeroorlog in het land, de ongekende corruptie tot in de hoogste regionen van de politiek, de zeer instabiele samenleving; het gevaar van de megalomane, oncontroleerbare uitbreidingsdrift van de EU naar het Oosten vol arme, ondemocratische landen die niets in de EU te zoeken hebben. En Ja, omdat het verdrag ook een politieke en sociale hervorming en modernisering van Oekraïne inhoudt, met aandacht voor mensenrechten, corruptiebestrijding, versterking van democratische structuren, transparantie en armoedebestrijding.”

Het is dus ingewikkeld. En natuurlijk, als we de geschiedenis over konden doen en de tijd terugdraaien naar vóór 2013 zou je zeggen: begin er niet aan, Oekraïne is een wespennest vol etnische en culturele tegenstellingen met complotterende supermachten (USA+EU vs Rusland) op de achtergrond. Achteraf gezien hadden we Hans van Baalen en Guy Verhofstadt beter kunnen knevelen en in een boom hangen als de bard van Asterix en Obelix, in plaats van ze naar het Maidan-plein te laten afreizen.

Gedane zaken nemen echter geen keer. Het land is nu de facto verdeeld in een pro-Russisch en een Oekraïens deel na een bloedige burgeroorlog, met als collateral damage de bijna 300 doden van MH17 en vele duizenden doden onder de burgerbevolking Oekraïne.

Een conflict dat mede is ontstaan vanwege de lokroep vanuit West-Europa tot de bevolking van Oekraïne, misschien de illusie, om ooit deel uit te kunnen maken van de EU. Dat het Associatieverdrag per se dwingend daartoe leidt, zoals het Nee-kamp beweert, daarvan ben ik nog niet zo overtuigd. Het lijkt eerder een schimmig spel van illusies, met zakelijke en geopolitieke belangen op de achtergrond, net zoals de EU-elite Turkije ineens weer het EU-lidmaatschap voorhoudt als worst in de hoop dat dit mede een aansporing is voor de Turken de migrantenstroom in te dammen.

Alles overwegende, denk ik dat het vanuit Nederlands perspectief gezien beter is om Nee te stemmen. Dit in de wetenschap dat het EU-lidmaatschap van een land als Polen al 12 miljard euro per jaar kost en dat de problemen in Oekraïne nog vele, vele malen groter zijn. Een kind kan voorspellen dat zelfs een Associatieverdrag met Oekraïne de belastingbetaler miljarden gaat kosten, terwijl er bij wijze van spreken al geen geld meer is om onze pensioenen te betalen of onze bejaarden van behoorlijke luiers te voorzien. Simpel gezegd: de rek is eruit.

Daarbij komt dat de EU-subsidie slurpende en frauderende elite van Oekraïne ook nog eens oneerlijke concurrentie zal toepassen waardoor onze eigen bedrijven tot een race naar de bodem worden gedwongen, zoals in dit stuk van Arno Wellens overtuigend wordt aangetoond. En dan is er nog het risico dat we tegen heug en meug bij allerlei lokale conflicten betrokken worden.

Wat me dwarszit, is vooral het gegeven dat bij de bevolking van Oekraïne de illusie is gewekt dat een samenwerking met de EU mogelijk is en dit tot een hoger peil van welvaart en vrijheid zal leiden. Weliswaar is die illusie niet door u of mij gewekt, maar door Angela Merkel, Hans van Baalen en Guy Verhofstadt, om een paar namen te noemen. En natuurlijk zijn wij niet verantwoordelijk voor hun ondoordachte handelen. Feit blijft dat die illusie gewekt is en aanleiding was voor een verwoestend conflict. Om dan twee jaar later vanuit Nederland de stekker eruit te willen trekken omdat wij over een raadgevend correctief referendum beschikken en dit de enige mogelijkheid is om de EU “een poepie te laten ruiken” zoals de nee-stemmers aangeven, voelt niet prettig aan. Het is niet chic.

Ik geef toe, dat is op zich geen sterk argument en het heeft misschien vooral ermee te maken met hoe ik zelf in elkaar zit of hoe ik ben opgevoed. Op een eenmaal gedane belofte hoor je niet terug te komen, tenzij de andere partij in gebreke blijft, maar het is nu te vroeg om dat te constateren. Daarom zal ik waarschijnlijk op 6 april thuis blijven.