Is teflon-Mark Rutte al een toppertje in met veel woorden niets zeggen, diens leerling Hugo de Jonge slaagt er ruimschoots in de meester te overtreffen. Vaagtaal is wel de meest recente frappante uitwas van ‘de nieuwe bestuurscultuur’.

Een en ander sprong mij in het oog bij een Twitterdraadje van Marcus Lucas, waar de onvolprezen Telegraaf-columnist Marcel Peereboom Voller vervolgens nog eens een ruimhartig schepje achter de paywall bovenop deed. Beiden verzopen bijkans in het programma Novex en Mooi Nederland, dat De Jonge en zijn nietsnuttende ambtenaren opstelden over de toekomst van de Ruimtelijke Ordening in Nederland.,

Lucas liet zich aanvankelijk echter niet afschrikken: “Verschrikkelijk. Ik probeer het programma Novex en het programma Mooi Nederland van @hugodejonge te lezen. Ik ben pas op pagina 7. Het staat zo bol van jargon, vaagtaal en managementspeak dat het bijna onleesbaar is. Ik zal even een samenvatting proberen te maken tot nu toe.“ Dit dus:

Men wil dus een actievere rol spelen met nationale regie en verhoogde ambities op basis van een goede interbestuurlijke samenwerking in een vernieuwde samenwerkingsrelatie met routekaart en spelregels. Er komen twaalf startpakketten, via twaalf puzzels, in een generiek deel én een specifiek deel, naar twaalf ruimtelijke arrangementen, met de drie afwegingsprincipes, en aanvullende kaders en spelregels, die ze vertalen naar zestien ontwikkelperspectieven.

Met de vertaling in zestien ontwikkelperspectieven zijn we er niet. Die moeten worden omgezet naar zestien uitvoeringsagenda’s en regionale investeringsagenda’s inclusief volgtijdelijke afhankelijkheden als stap richting de uitvoering. En daar komt dan de stip op de horizon. “Hiermee wordt de stap richting uitvoering en de bijbehorende ruimtelijke keuzes gezet om de stip op de horizon te bereiken.”

Vervolgens vertaalt het Rijk de gemaakte afspraken naar investeringsbeslissingen en naar eigen uitvoeringskracht voor de ontwikkeling van de Novex-gebieden. De terugkeer van nationale regie was al genoemd. Maar essentieel is het samenspel tussen de regie per provincie en de gebiedsgerichte regie. Die deel uitmaken van de provinciale puzzel. Op de provincietafels. Waar denklijnen en oplossingsrichtingen worden gedeeld.

De provincie voert regie vanuit het leggen van de provinciale puzzel, maar de regie in de Novex-gebieden is de verantwoordelijkheid van de trekkende bewindspersoon[1] en de bestuurder uit de regio. Ook monitoring wordt niet vergeten: de voortgang van al het voorgaande wordt gemonitord. Om tijdig bij te kunnen sturen als dat nodig blijkt. Ook de mijlpalen en factoren die van invloed zijn op de realisatie worden gemonitord. In een kwalitatief beeld om de balans bewaren.

Marcus Lucas gaf vervolgens begrijpelijk genoeg de pijp aan Maarten. “Dit was alleen nog de managementsamenvatting! Het echte rapport moet nog beginnen. Maar ik denk dat ik het hier even bij laat, haha. De rest vind je hieronder in de link”, waarbij hij verwijst naar de website van De Jonge, die zegt: “De ruimtelijke opgaven zijn immens. We moeten de regie op de ruimtelijke ordening hernemen. Het is een kwestie van rentmeesterschap, meerdere generaties vooruit denken en eerlijke keuzes maken. Dat doen we met de programma’s NOVEX en Mooi Nederland.”

Routekaart
In zijn column volgt Marcel Peereboom Voller een vergelijkbare routekaart: “Toen Hugo de Jonge nog op Volksgezondheid zat, dat waren nog eens tijden, maakten wij kennis met een nieuw fenomeen. De Jonge en zijn ambtenarenschare bedienden zich van een afschuwelijk epidemiologisch jargon. Weet u het nog? Gewone mensen als u en ik werden plotseling gezinseenheden die in bubbels leefden en te maken kregen met maatregelen uit een gereedschapskist, met daarin een routekaart, een regionaal dashboard en natuurlijk de escalatieladder. Vaagtaal waar de jongens van Bløf nog een puntje aan konden zuigen.”

Hij schetst hoe Zijne IJdelheid werd vervangen door Ernst Kuipers en de taal van het ministerie gelukkig meteen opklaarde. Die winst ging echter ten koste van het jargon dat wordt gebezigd op Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, waar De Jonge nu de scepter zwaait. Peereboom is uiterst sceptisch: “De plannen zullen vastlopen in de modder van de vaagtaal. Lees mee, als u durft, in de plannen die De Jonge heeft voor de ruimtelijke ordening van Nederland. ’Het is een kwestie van rentmeesterschap’, tweette de minister en bij het zien van dat modewoord vreesde ik al het ergste.”

Ook hij maakt gewag van de twee sporen naar twaalf startpakketten, twaalf puzzels aan de provincietafels twaalf puzzels moeten worden gelegd en twaalf ruimtelijke uitrollen, vertaald naar zestien ontwikkelingsperspectieven, die moeten leiden tot zestien uitvoeringsagenda’s. “Heb ik iets gemist? Is er ergens in Nederland een perron negen en drie kwart waar je de trein naar Zwetsstein kunt nemen, de Hogeschool voor Abracadabra en Wartaal, waar je zo leert schrijven? Voor wie is dit rapport eigenlijk bedoeld, voor Jan Publiek, of exclusief voor leden van het Geheime Genootschap voor Geheimtaal?”

Peerenboom kwam eveneens niet door de tweeënveertig pagina’s heen. “Het laatste dat ik las voordat ik flauwviel was dat het aan de provincie is om in de ’puzzelfase vorm te geven aan de afstemming’, maar dat de regie in handen is en blijft van de ’trekkende bewindspersoon’. Het is keiharde ambtenarenporno! Eén ding is dan weer wel kraakhelder: we weten allemaal wie die trekkende bewindspersoon is.”

---

1. Tijdens de Corona-periode plachten we Hugo de Jonge ook wel Hugo de Clown te noemen. Dat was toen al een juiste observatie, en de Jonge bewijst thans dat het wel degelijk aan hem persoonlijk lag. (Noot van Red. VoL)