Het stalinisme doordrenkt het moderne linkse denken nog steeds, en dat is geen ongeluk. Men is er in 1989 te zacht mee omgesprongen.

In 1989 was de Val van de Muur voor veel ideologen vooral een economische overwinning. Het marxisme en haar wortels waren immers vooral een economisch systeem? Dat de Sovjet-Unie vooral door economische omstandigheden door haar hoeven was gezakt, bevestigde in die optiek hoe er met die overwinning moest worden omgesprongen, en dat sloot derhalve tribunalen als na de Tweede Wereldoorlog uit.

Heel edel.

Deel van deze omissie was echter ook dat veel toenmalige aanhangers van het stalinisme nog in machtsposities zaten en daar bleven. De gelijktijdige ondergang van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime, die ook met fluwelen handschoenen werd aangepakt, wees de weg die gegaan werd. Dat in Nederland Frits Bolkestein nog wel eens klagen mocht dat bijna niemand van de linkse meute zich ooit had verontschuldigd of afstand had genomen, was meer folklore dan dat er over werd nagedacht, of dat iemand besefte dat dat een belangrijke misstap was geweest.

Want veel mensen die hun politieke denken baseerden op de revoluties van ’68 bereikten juist eind jaren tachtig de top in hun politieke of ambtelijke loopbanen, en een wat strakkere selectie van toekomstige beleidsmakers was toen hoognodig geweest – zien we met de kennis van nu. Het marxistische denken dat als economisch model stond voor de toekomst verdween maatschappelijk uit beeld, maar een veel vileiner restant bleef etteren – hand in hand met de carrièresuccessen van de generatie die er mee was besmet.

De marxistische gelovigen uit de periode van ’68 hadden in de tijd van hun vorming een ernstiger defect opgelopen, waarover je maar zelden iets hoort: de overtuiging dat ze als links redenerenden moreel superieur waren: wie economisch wilde herverdelen was een beter mens dan de exponenten van de zittende elites. Ergo, in deze periode legde men de basis voor het deugmens. En het besef dat de moraal die links zich rond ’68 verwierf een gevaarlijk maatschappelijk gif is zul je niet veel mensen zien erkennen; bedenk hoe links de maatschappij is geworden!

Desalniettemin is het wel degelijk een gevaarlijk maatschappelijk gif. Links zijn werd een symbool van maatschappelijke superioriteit, en dat werd zo uitgedragen ook. In plaats van dat men daar weerstand tegen opbouwde, werd dit idee via de media en slinkse sluipwegen nog versterkt. Doorgaans wijten we dit aan de Mars door de Instituties, maar wie er dieper naar kijkt ziet dat dit een drogreden is.

Het vrijelijk erkennen van de morele superioriteit die marxistisch denkenden zich eerder hadden toebedeeld is nooit afgefakkeld, integendeel. Het werd een maatschappelijke kanker waarvan we niet af wisten te raken. En maar al te snel werd het een maatschappelijk signaal van ‘er bij horen’. Wie erkenning nodig had, diende zich als links te afficheren. Rechts werd weggezet als de ‘Centrumpartij’ en zo meer. Waarmee links ook haar eigen gelijk meende te kunnen bewijzen: links was moreel superieur, punt. De ontwikkelingen in de maatschappij bewezen het.

Sinds deze redenatie het leitmotiv van veel journalisten geworden is, is de kans er nog paal en perk aan te stellen vrijwel vergooid. Het gedrag van veel linkse politici onderstreept het als nooit tevoren. Het deugmensdom is een levensgevaarlijk maatschappelijk gif, en zo dient er mee te worden omgesprongen ook. Zie bijvoorbeeld deze PvdA-mevrouw:

Open brief van arts Felix van der Wissel aan Attje Kuiken, die voorstelde dat de BIG-registratie van zorgverleners die kritisch waren op het regeringsbeleid en off-label medicijnen voorschreven ("kwakzalvers") diende ingetrokken te worden.https://t.co/jTh924Irfd pic.twitter.com/Or8NkAn2cF

— Maurice de Hond (@mauricedehond) January 23, 2022