Wil je een verfbom gooien naar het partijkantoor van een oppositiepartij? Dan begeleidt de politie je er naar toe. Maak je gebruik van je grondrechten om te demonstreren? Dan worden de honden van het lokale regime-Halsema op je losgelaten.

Let ook goed op welke politiepaarden je vertrappelen (naam, rugnummer, QR-code) anders belandt de aangifte in de prullenbak. Idem wanneer je door een Romeo-busje van je sokken wordt gereden: kenteken, merk en type noteren, of wanneer een waterkanon je het ziekenhuis in spuit. Want het OM houdt de volksmeppers doorgaans de hand boven het hoofd. Wie voor het milieu, klimaat of BLM demonstreert krijgt onbeperkt de ruimte en zal nooit worden gemept. Demonstraties liggen langs de meetlat van de dubbele standaard.

Cynisch gesproken is dit de balans van bijna twee jaar demonstraties van boeren, burgers en buitenlui tegen het Corona-beleid dan wel de regering-Rutte. Het ministerie van Defensie noteert op zijn website kortweg: de marechaussee zet pelotons Bijstandseenheid in voor ME (mobiele eenheid) en BE (bijstandseenheid)-taken. De reguliere ME treedt bijvoorbeeld op bij evenementen, demonstraties, rellen en beveiligingstaken. De BE handhaaft en herstelt de openbare orde als reguliere ME-inzet niet meer voldoende is. Zoals bij vuurwapengebruik tegen de politie, mogelijk gebruik van explosieven of ander grof geweld.

De vrijheid van demonstratie valt onder het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op vereniging en vergadering. Het recht op vreedzaam protest is vastgelegd in de Nederlandse grondwet en is in Nederland uitgewerkt in de Wet openbare manifestaties. Demonstraties kunnen worden beperkt om wanordelijkheden te voorkomen. Dat mag alleen voor zover dit noodzakelijk is ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer of ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden.  Een demonstratie kan alleen in heel uitzonderlijke situaties worden verboden.

Geen toestemming nodig
Voor een demonstratie hoeft in Nederland niet tevoren om toestemming worden gevraagd. Wel leggen gemeenten de verplichting op om demonstraties vooraf te ‘melden’. Dit is voor de autoriteiten een belangrijk instrument ter facilitering van demonstraties. Het ontbreken van een kennisgeving (melding vooraf) mag op zichzelf geen grond vormen voor een verbod of andere beperkende maatregelen ten aanzien van vreedzame demonstraties. Vreedzame demonstranten mogen niet worden aangehouden alleen omdat ze een verbod of vordering overtreden of het protest niet hebben aangemeld.

Richtlijnen van de Verenigde Naties vormen hierbij verder een belangrijk uitgangspunt: de Gedragscode voor wetshandhavers en de Basisbeginselen van gebruik van geweld en vuurwapens door wetshandhavers.

De politie moet vreedzame demonstraties faciliteren. Mensen hebben het recht om in het openbaar voor hun mening uit te komen. Als een demonstratie is verboden maar vreedzaam verloopt, moet de politie het gebruik van geweld vermijden. Als de inzet van geweld wel nodig is, bijvoorbeeld om zichzelf en anderen te beschermen, dan moet dat minimaal en proportioneel zijn. De politie moet vreedzame demonstraties beschermen. Kleine overtredingen van demonstranten, bijvoorbeeld vanwege schade die ze veroorzaken, mogen niet leiden tot het uiteendrijven van de demonstratie. Mensen die zich schuldig maken aan overtredingen kunnen uiteraard vervolgd worden.

Vreedzaam?
De politie mag een demonstratie alleen uiteendrijven als er geen andere manier meer is om de openbare orde te handhaven of geweld te voorkomen. Als een kleine groep een vreedzame demonstratie gewelddadig probeert te maken, moet de politie de vreedzame betogers beschermen en het geweld van sommigen niet gebruiken als reden om het recht om te demonstreren van de grote groep te schenden.

De politie moet de-escalerend optreden. Goed overleg tussen de politie en de organisatoren en demonstranten, zowel voor als tijdens de demonstratie, is een goed middel om geweld te voorkomen. Als de politie op goede grond besluit de demonstratie uiteen te drijven, moet ze die beslissing goed communiceren. Demonstranten moeten voldoende tijd krijgen om uiteen te gaan.

De politie mag alleen worden ingezet voor wettige doeleinden. De politie mag geen geweld gebruiken alleen omdat iemand demonstreert. Geweld, aanhouding en detentie mag alleen op basis van wettelijke procedures. De politie mag mensen niet arresteren om deelname aan een vreedzame demonstratie te voorkomen of mensen te straffen voor hun deelname aan een protest.

De politie moet welzijn en gezondheid van demonstranten beschermen. De politie mag nooit vuurwapens inzetten om een demonstratie uiteen te drijven. Als er geen andere mogelijkheid is dan het gebruik van de wapenstok, moet de politie er alles aan doen om ernstige verwondingen te voorkomen. De politie moet zeer terughoudend zijn met de inzet van geweldsmiddelen als rubberkogels en traangas. Traangas mag bijvoorbeeld niet worden gebruikt in een afgesloten ruimte en rubberkogels mogen niet op het hoofd worden afgevuurd. De politie moet meteen medische hulp verlenen aan gewonde mensen, of dat mogelijk maken.

De politie moet verantwoording afleggen over haar optreden. Politiegeweld tijdens een demonstratie moet onderzocht worden, klachten moeten op de juiste manier in behandeling worden genomen. Politieagenten moeten tijdens de inzet bij een demonstratie individueel identificeerbaar zijn. Beschermende kleding zoals helmen mag niet worden gebruikt om de identiteit van politieagenten te verhullen.

Mensenrechten
Zo bezien is het niet overdreven om te constateren dat het optreden van politie en marechaussee dat de autoriteiten onder andere op het Haagse Malieveld (14 maart 2021) en het Museumplein (afgelopen weekeinde) en omgeving in strijd is gekomen met mensenrechten zoals door de VN vastgelegd. De burgemeesters Halsema en Van Zanen rechtvaardigden zich door te stellen dat zij ‘geweld verwachtten’. Maar misschien bedoelden zij dat dit van de kant zou komen van de handhavers, voor wie zij zelf verantwoordelijk zijn.

Het is daarom niet verwonderlijk dat Nils Melzer, speciaal VN-rapporteur op het gebied van marteling, aan de bel heeft getrokken naar aanleiding van het politiegeweld op het Malieveld. Waar de staatsruif-uitvreters van de NOS niet verder kwamen dan ‘de demonstranten kwamen ondanks een verbod’ is de inzet van politiehonden tegen het demonstrerende publiek een vorm van marteling. Sommige regimes in duistere oorden gebruiken ook getrainde honden – bepaaldelijk geen damestasmodelletjes – om andersdenkenden schrik aan te jagen c.q. te martelen.

Naast Melzer heeft ook Ricardo Baretzky, president van het European Centre for Information Policy and Security (ECIPS), zich in de discussie gemengd. ECIPS is een internationale organisatie van 27 merendeels EU-lidstaten – inclusief Nederland – voor onder andere beleidsonderzoek en -aanbevelingen op het gebied van veiligheid, radicalisering en bedreigingen. Baretzky hekelt (op LinkedIn) met name de inzet van het leger in de vorm van de militaire politie (marechaussee) tegen burgers.

Burgers beschermen
Baretzky signaleert onder andere dat (ex-)militairen in uniform deelnamen aan de demonstratie om de burgers te beschermen tegen leger en politie.

“Ik heb dit soort toestanden van vóór de burgeroorlog in veel landen, zoals Oekraïne, Zuid-Afrika en andere, in het verleden gezien, met name wanneer leiders niet langer kunnen ontsnappen aan hun verantwoordelijkheid, en het is een sterke aanwijzing dat het gezag de situatie ter plaatse niet meer onder controle heeft.”

“Het wordt gebruikt wanneer de staatsveiligheid in het spel is, het dragen van een spijkerbroek met politiebadge, een politiejas en of een badge, normaal gesproken in groepen van 10 tot 12 personen om zichtbaar te zijn voor de echte politie. Het is duidelijk dat er afgelopen zondag minstens één zo’n groep bij de politie was en de onrust aanwakkerde. Een goede manier om dit op te merken is dat ze apart van de echte politie groeperen en degenen in volledig uniform altijd achteruit lopen als de bandieten binnenkomen.”

“Ze staan bekend als “dogs” die niet door de politie maar door het leger zijn opgeleid. Vergis je niet, ze zijn niet bang om een stap verder te gaan vanwege de helmen op hun hoofd. Hitler gebruikte dezelfde methode om aan de macht te komen. Hoe weet ik dit? Uit mijn ervaring, ik weet hoe erg dit kan worden, precies waarom we dit moeten stoppen en waarom rechters moeten ingrijpen. Het zou een ware ramp voor de EU als dit zich verspreidt in de EU, want het kan erger worden dan de SS van Hitler.”

Non-official cover
Baretzky baseert zijn waarschuwingen op 45 jaar ervaring met non-official cover zoals ministeries van defensies die adviseren in het hele EU-, Afrikaanse en Koreaanse dreigingslandschap.

“Het is gemakkelijk om Rusland te bekritiseren, maar het is moeilijker wanneer men zelf verhult dat de politie wordt gemengd met het leger, gekleed als geheime politie-leden van de staat. Voor degenen die het niet weten, ze zouden het zeker niet herkennen tot het te laat is. De bewijslast voor het tegendeel ligt bij de regering, overigens de laatste die geneigd zal zijn om haar nek uit te steken.”

Daarnaast is enige opheldering gewenst over de veronderstelde inzet van Eurogendfor, zoals door diverse bronnen (zie bijvoorbeeld hier) bij demonstraties in Rotterdam, maar mogelijk ook in Den Haag en Amsterdam en zoals eerder bijvoorbeeld ook bleek in Catalonië tegen demonstranten die voor onafhankelijkheid betoogden.

De EU heeft in 2006, in al haar wijsheid, haar eigen gewapende oproerpolitie gecreëerd: European Gendarmerie Force (Eurogendfor), een multinationale samenwerking van politiekorpsen met een militaire status. Politie uit Frankrijk, Italië, Nederland, Polen, Portugal, Roemenië en Spanje doen mee. De Koninklijke Marechaussee is de Nederlandse deelnemer. De politiemacht bestaat uit ongeveer 800 militaire politiefunctionarissen. Zij opereert voor de EU en treedt vooral op bij conflicten. Het zijn in principe huursoldaten die op bevel van de EU in de lidstaten kunnen worden ingezet – en uit voorzorg nooit in hun eigen land, zodat er voor overheden geen scrupules zullen zijn wat betreft het afranselen en -schieten van “eigen burgers”.

Je bent het niet eens met het beleid van de staat? Jammer dan, demonstreren mag niet. Doe je dat wel, dan gebruikt de staat haar geweldsmonopolie. Beroep op volksgezondheid kan de overheid niet aanvoeren als in dezelfde Corona-crisis wel andere demonstraties mogen doorgaan. Dat heet willekeur en om dat tegen te gaan is juist wetgeving in het leven geroepen. Gek hè, dat nog niet eenderde van de bevolking vertrouwen heeft in die staat?

---

Meer over het recht op demonstreren vindt u hier, hoe de openbare orde wordt geduid leest u hier. Over Eurogendfor vindt u hier meer.