Op Kerstavond 21.00 uur lekte de jaarlijkse Kersttoespraak van de Koningin der Nederlanden weer eens op knullige wijze uit. Anne Jan Roeleveld schaalde de link van vorig jaar op, en viel in de prijzen. Normaal gesproken is de inhoud vooral veel braaf, policor geneuzel dat we allemaal lief zijn en dat populisten en mensen die daarnaar luisteren de hel verdienen, ook al zijn zij loyale onderdanen van het Koninkrijk.

Vertrouwen groeit vanuit geloof in elkaar, en in elkaars betrouwbaarheid. Democratie beoogt voorwaarden te scheppen voor regeren op grond van vertrouwen.

Met deze laatste zin in de 4e minuut van deze voordracht wordt de democratie gereduceerd tot een excuus dat een regering legitimeert. Dat is tamelijk grof, en lijkt te suggereren dat De Majesteit de Nederlandse staatsinrichting niet begrijpt, of graag zou aanpassen naar eigen inzichten.

Vervolgens wordt de grondwet aangehaald met als oogmerk de doorsnee Nederlander vol in het kruis te trappen met de vermaning voor iedereen toch vooral lief te zijn en respect te hebben. Alsof allerlei hier sinds lang gevestigde bevolkingsgroepen daar heel anders over denken, zij het dat er wel eens wrijvingen ontstaan over de wederkerigheid van die liefdevolheid en respect.

De rechtsstaat hangt vooral af van respect voor elkaars verlangens en meningen en wensen

wordt gevolgd door wat gereutel over het belang dat naar Majesteits inziens onze maatschappij

door de eeuwen heen aan kracht heeft geput uit de aanwezigheid van mensen met een verschillende andere levensbeschouwelijke achtergrond.

Verdraagzaamheid, uw naam zij geprezen. Dan komt rond minuut 5 nog een traditionele griezelspreuk uit de bezweringenkoker, die onverwacht krachtig over de onbedachte toeschouwer wordt uitgestort:

Ons land heeft zich tot internationale samenwerking verplicht

Oh ja? Werkelijk? Wanneer dan? Hier wordt met platvoeten op de Grondwet gedanst. Toegegeven, het is geen document om trots op te zijn, maar beter hebben we niet. Onze regering houdt al jaren – mede uit naam van De Majesteit – stijf en strak vol dat er geen soevereiniteitsoverdracht plaatsvindt die grondwettelijke consequenties zou moeten hebben. Majesteit zegt het hier duidelijk afwijkend van de voorstelling die de minister-president hiervan pleegt te geven. Een parlementaire toelichting lijkt op zijn plek.

Op minuut 5.24 komt de Vredesleugen weer langs, implicerend dat we zonder de EU/Europa geen vrede zouden hebben. De voortdurende verhaspeling en onmacht een onderscheid te maken tussen Europa en EU is ook bijzonder irritant, en toont welke wens hier moeder van de gedachte was.

Daarna brokkelt de toespraak wat af naar bekende dieptepunten. Geklaag over maatschappelijk wantrouwen, en hoe vreselijk het is dat we de regering niet meer vertrouwen. Verbazingwekkende ontwikkeling inderdaad. Een regeringsleider die bij voortduring Jan en Alleman voorliegt naar het hem het beste uitkomt is nu eenmaal geen reclame voor vertrouwen in de Rijksoverheid, en in haar handel en wandel al evenmin.

We zouden moeten beseffen dat de EU geen vreemde mogendheid is.

Maar zij gedraagt zich niettegenstaande deze ideologische uitspraak wel degelijk zo. Wat zo’n Van Rompuy er in onbewaakte ogenblikken uit durft te gooien wat betreft de toekomstig gewenste gang van zaken binnen de lidstaten van de EU laat geen ruimte voor twijfel aan het karakter van dit bewind, dat zich nu opmaakt de macht aan zich te trekken – zowel in Nederland als binnen de EU als totaal.

“Europa, dat zijn we zelf”.

Naar ik las een parafrase van een klassieke uitspraak van maarschalk Tito, die met ijzeren vuist Joegoslavië bij elkaar hield tot het na zijn dood compleet desintegreerde.

Ons geweten zou ons moeten leiden in het besef van wat goed en wat slecht is.

Ach heden, ja. Geloof, hoop en liefde – de familie Doorzon als rolmodel voor de Nederlandse samenleving anno 2013.

Even terzijde – Hare Majesteit zag er bijzonder moe en beroerd uit. Best mogelijk dat dit Take 42 was, of dat de leeftijd gaat meespelen. Maar als de vermoeidheid die van het beeld af kwam representatief is voor de conditie van de Koningin, dan kan Amsterdam zich maar beter gaan voorbereiden op een inhuldiging binnenkort, in ieder geval dit jaar.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.