Renzo Verwer bezocht in een moskee in Amsterdam-West een paneldiscussie over deradicalisering. Een verhelderend verslag.

28 januari j.l. vond in Amsterdam-West een panelgesprek over “radicalisering en extremisme in de moskee” plaats. Ik was erbij. En ik moet zeggen: het was zeker niet onaardig.

Bijzonder was wel dat deradicaliseren werd gezien als: “Mensen verhinderen naar Syrië af te reizen, of te overtuigen dit niet te dien.” Dit werd ook consequent ‘naar Syrië afreizen’ genoemd, het woord IS/ISIS/Daesh/Jihad viel gewoon niet dat eerste anderhalve uur. Erg vreemd. Mensen met woorden verhinderen naar Syrië af te reizen is dus deradicaliseren. Ik zie de subsidiepotten opengaan… want met die definitie kun je mooie resultaten boeken!

Verder werd steeds opgeroepen tot theologische hervorming van de islam, vooral door de meedebatterende imams El Forkani en Aboe Ismail. Tevens werd opgeroepen dat er ‘moderne’ imams moesten komen in plaats van “ouderwetse die langskomen uit het buitenland en “rare dingen zeggen”. Wat voor rare dingen die ouderwetse imams zeggen, werd niet benoemd. Er komt een vervolgavond, zo werd gezegd. En ik dacht: krijgen we weer dat gedoe van de ‘moderne imamopleiding’?

Gebruikelijk publiek verder. Zoals die mevrouw uit A’dam-Noord die ‘graag in gesprek ging’ en ‘zo blij was met deze avond’. Renee de Zwart van een stichting in West. Journalist Paul Andersson Toussaint. Vier studentes van de HVA-lerarenopleiding met wie ik in gesprek raakte. Een van hen las zowel Wim van Rooys islamkritische boek en Jesse Klavers boek en waardeerde beide boeken.

Verder waren er heel veel mensen in de zaal die een vraag stelden of opmerking maakten en zich voorstelden als ‘psycholoog’. Onder hen een moslim die zei ‘De moslimouders, die laten vaak hun kinderen in de steek, en wijzen te veel naar de samenleving als schuldige.’

Ik was het nog het meeste eens met een vrij radicale (denk ik, het hangt af van je definitie) moslim die zei (even in mijn woorden):”We willen jongeren verhinderen af te reizen naar Syrië, maar als zij dat doen en vechten tegen tegenstanders van ons, waarom zouden we dat dan verhinderen?”

El Forkani vond die vraag vreselijk en werd heel fel. Hij begon die jongen vrij ongefundeerd – want hij vulde in!- te verwijten dat-ie een aanhanger was van een bepaalde radicale club. De jongeman ontkende emotioneel. Ik heb hem na afloop nog gesproken. Hij had een theorie over mensen die een kalifaat wilden stichten met eigen olieregels, die dan niet meer aan het buitenland leveren. Het westen wilde dit verhinderen, stelde hij.

Ik was doodop, trok het allemaal niet meer. Na zijn interessante monoloog, de thee en zoetigheid ben ik naar huis gegaan. Er was veel politiebewaking, binnen en buiten. Dat had, hoorde ik na afloop, te maken met mensen van Sharia4Belgium die wel eens binnen waren geweest en de boel verstoorden. En dat voornoemde Ahar ash-Sham … dat ook eens een bijeenkomst had verstoord.

Enfin, men wil de moskee inzetten voor deradicaliseren – wat men heel breed opvat. Men wil geld en gaat het krijgen, want er is een plan en een pot. Maar wie zegt mij dat dat geld niet misbruikt wordt? Er ontstaat een strijd in moslimland – ik zag hem losbarsten – over wie het geld krijgt en wie het tolerantst is/LIJKT.

Fascinerend. Ik zie het nog wel gebeuren dat absoluut radicalen gewoon geld gaan krijgen voor lulverhaaltjes en alleen voor de bühne aan deradicaliseren doen. Ik weet ook de rol van El Forkani niet goed. Ik heb geleerd in het leven dat je mensen niet moet beoordelen op hun woorden, maar op hun daden.

Dus: politici geloof je niet automatisch als ze zeggen dat de economie groeit. Sporters geloof je niet automatisch als ze zeggen dat ze hun sport schoon bedrijven. Mensen moet je wantrouwen als ze zeggen dat ze hun partner en vrienden puur op karakter uitkiezen. En als mensen in onderzoeken zeggen dat ze graag diervriendelijk handelen, dan moet je eerst naar hun gedrag kijken. Enzovoorts. En zo geloof ik ook El Forkani, die heel aardige dingen zegt niet automatisch. Heeft niets te maken met zijn moslim-zijn.

Ik blijf met het raadsel zitten: wat is deradicaliseren? Mensen die naar Syrië wilden gaan en dan uiteindelijk toch niet gaan, is dat deradicaliseren? Dat lijkt het Stadsdeel Amsterdam-West te stellen! Is deradicaliseren een gematigde islam aanhangen? Hoe meet je dat allemaal?? Is er een succesvolle manier om iemand op die manier te hersenspoelen? Het deprogrammeren van sekteleden in de jaren tachtig was ook geen onverdeeld succes. (Zie voetnoot)

Ik heb twijfels over deprogrammeren via een programma. Wie geld wil verdienen: er is geld te halen, de potjes ‘deradicalisering’ moeten op. Dus wie een mooi bureau opricht en/of een mooi verhaal vanuit een moskee verzint… heeft gewoon een kans.

—————————————————————————–

Voetnoot:
In de jaren tachtig had je in Nederland sektes als Scientology. Youth for christ, Divine Light Mission, Hare Krishna en Transcendente Meditatie, Een aantal jongeren radicaliseerde -zo zou je nu zeggen – en sloot zich aan bij een dergelijke sekte. De jongeren in kwestie stonden hun geld af aan de sekte, waren de hele dag aan het evangeliseren, en hadden weinig of geen contact meer met familie en oude vrienden.

Soms verliet iemand de sekte weer, vrijwillig of onvrijwillig. Een bekend idee in die tijd was dat die sektes de mensen hersenspoelden (vergelijk ook het in Nederland zo popualaire loverboy-verhaal. Er zouden hier jongens zijn die meisjes kunnen dwingen om verliefd op hen te worden. Daarna gaan ze hen misbruiken.)

De sekte als het grote kwaad dus. Vervolgens probeerde een bepaalde groep (amateur)psychologen de ex-sekteleden weer opnieuw te programmeren. Alsof de menselijke geest een soort computer is die je opnieuw kunt formatteren.

Erg geslaagd waren deze pogingen niet, ook al omdat men uitging van de hersenspoelillusie. Ik zie in dit geval verschillen, maar ook grote overeenkomsten in hoe tegen de radicale islam wordt aangekeken: men wil de jongeren met goede mensen in plaats van met foute mensen in contact brengen. Dan komt alles goed. Denkt men. Hoopt men. En dat allemaal via een programma.

———————————————————————————-

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Renzo Verwer

Renzo Verwer is auteur van “Vrijheid van meningsuiting voor beginners“