Geert Wilders nam afgelopen donderdag tussen de bedrijven van het Kamerwerk door het nieuwe boek van Joost Niemöller in ontvangst. Dat was me wat.

Het was een interessant spektakel donderdag in de gebouwen rond het Binnenhof. De Tweede Kamer binnenkomen is tegenwoordig al niet eenvoudig meer, maar als je naar een ruimte gaat waar Geert Wilders op korte termijn verschijnen zal is de toegang nog een stuk lastiger. En dat is dan nog als je gaat naar een zaaltje dat hiervoor was gereserveerd. Een bezoek aan de burelen van de PVV schijnt tegenwoordig nog een graadje erger te zijn.

Er waren een paar genodigden (het behang) een aardig aantal journalisten en dergelijke (zoals ikzelf), bewaking en PVV-medewerkers. Bij elkaar een man/vrouw of veertig.

De presentatie zelf was nogal kort overigens. Nu is een presentatie zelden meer dan een moment van publiciteit, en geen grotere publiciteit op dit moment dan een evenement waar Geert Wilders verschijnt. En mutatis mutandis is een dergelijk evenement korter naarmate het meer aandacht trekt. Daardoor ontbraken de gebruikelijke babbels met aanwezigen na het eigenlijke moment dat het boek is overhandigd. Elders in de Kamer was nog een debat over Trump gaande, en dat was ook belangrijk (?).

Er is altijd een opvallend verschil als je Geert Wilders direct met mensen ziet communiceren, en wanneer hij de pers professioneel te woord staat. Ik heb dat nu een paar keer van redelijk dichtbij kunnen zien, en het is opvallend. Zijn houding verandert, evenals de toon van zijn stem. Het is alsof je een ridder zijn harnas ziet aantrekken, zijn pantser. Zo ook ditmaal, en vreemd is dat niet. Als je de meute ziet die Wilders omstuwt als hij binnenkomt (ze stonden hem in het halletje op te wachten) krijg je last van plaatsvervangende claustrofobie. Je zult dat steeds om je heen hebben als je een stap buiten de deur zet! En dat schijnt het geval te zijn op dit moment, er was zelfs pers uit Berlijn en het UK. Bij een boekpresentatie!

Wilders is vanwege zijn bewaking natuurlijk toch al niet iemand bij wie je even aanbelt voor een praatje en een losse quote, maar wat je ziet is dat het gevoel dat hier de nieuwe premier van Nederland binnenkwam sterk aanwezig was. Ook bij de journalisten die al dan niet met geveinsde professionaliteit hun werk deden. Hetgeen betekende: twee minuten voor de acceptatie van het boek en vriendelijke woorden van Wilders voor Joost Niemöller, 30 seconden foto’s van beiden en daarna een stormloop op wat Wilders nog meer zeggen kunnen zou. Nadat Geert Wilders na circa 10 minuten vertrok, waren er nog een paar minuten vragen voor Joost, en dat was het dan.

Wat ik sterk vond was dat Wilders op een vraag van het reguliere journaille, of hij het niet fijn vond, zo kort voor de verkiezingen een boek over zijn eigen achterban te mogen ontvangen, antwoordde dat het boek niet alleen de verhalen van PVV-stemmers bevat, maar van allerlei mensen die zich steeds ongemakkelijker zijn gaan voelen. Natuurlijk heb ik het boek (ter recensie, hieronder) gelezen, en ik kan beamen dat lang niet alle geïnterviewden PVV zullen stemmen op 15 maart. En dat desondanks hun gedeelde emotie er een van kwaadheid is. Kwaad om de veranderingen die in Nederland plaatsvonden zonder dat iemand er ooit vooraf over was geïnformeerd. Niemand krijgt van de toekomst een programma, maar het gevoel dat een aantal besluiten die de huidige situatie tot gevolg hadden wel degelijk meer overleg hadden moeten hebben lijkt me terecht. Kwaad is een prachtige titel, en in meerdere betekenissen toepasselijk. Ik kan u garanderen dat als u het leest, ook u kwaad worden zult. Onder andere.

Joost Niemöller schrijft over de presentatie en het mediagedoe ook op zijn eigen site.

Het boek
Zes weken voor deze verkiezingen een boek uitbrengen met de titel Kwaad, dat de woede van een groot deel van het electoraat in kaart brengt is goede marketing. Ik begreep van Joost dat oorspronkelijk de bedoeling was het boek nà de verkiezingen uit te brengen, maar dat de uitgever besloot dat het een paar weken tevoren al te presenteren. Onlogisch is dat niet. Of Geert Wilders bijvoorbeeld na de verkiezingen nog tijd zal hebben het in ontvangst te nemen valt te betwijfelen, en wellicht heeft het nog invloed op de verkiezingen zelf? Dat zou kunnen, mocht blijken dat de verkoopcijfers enorm zijn. Iets wat ik Joost niet alleen toewens, maar hem ook gun. Zijn ook hier gerecenseerde boek over Hans Janmaat kende uiteindelijk teleurstellende verkoopcijfers heb ik vernomen, en dat doet geen recht aan de kwaliteit er van.

Joost Niemöller heeft voor dit boek uiteindelijk 31 mensen geïnterviewd, al had hij er meer benaderd. Sommigen daarvan kende hij via twittercommunicaties, anderen via via. Geen van de geïnterviewden zijn is opiniemaker of professioneel of politiek bij de zaak betrokken. Van een aantal mensen die ik heb kunnen identificeren van Twitter weet ik dat dat klopt, en de enkeling die donderdag aanwezig was bevestigde dat beeld. Aangezien de geïnterviewden allen geanonimiseerd zijn vermeld, is dat een redelijke check op de integriteit van de schrijver. Niet dat ik daar aan heb getwijfeld – ik ken Joost persoonlijk daarvoor goed genoeg – maar het zal een verwijt zijn dat snel gemaakt is door mensen wie de inhoud niet bevallen zal. En dat zullen er velen zijn. Het is niet eenvoudig te accepteren dat mensen anders denken dan je je ooit hebt voorgesteld, juist vanuit een linksdraaiend perspectief.

Over linksdraaiend gesproken: veel van de geïnterviewden zijn oorspronkelijk van ‘linkse politieke huize’. Niet alleen lijkt half Nederland in het verleden wel eens PvdA te hebben gestemd, maar door de wijze waarop het land zich heeft gevormd de afgelopen veertig jaar kun je weinig anders dan constateren dat ons hele land eigenlijk zo links als de pest is. Inclusief zij, die binnenlands voor rechts worden versleten.

De kwaadheid richt zich op Marokkanen, de islam en de politiek, in die volgorde. Waarbij vrijwel iedereen ervaringsfeiten heeft met Marokkanen die bepaald onaangenaam zijn. Dan krijg je citaten als: Tot de moslims alles kwamen verzieken waren we best een leuk land. Er is ook veel ongemak, iets wat je na veertig jaar juist minder verwachten zou:

Zoals wie bekend is met artikelen van Joost weten zal, leest ook dit boek weer als een trein. De manier waarop het is opgebouwd doet me sterk denken aan de wijze waarop het Immigratietaboe was gestructureerd. Het is geen serie interviews die apart zijn uitgewerkt, maar het is een thematisch evoluerend verhaal, waarin diverse respondenten worden opgevoerd om hun zegje te doen. Toch zijn er ook een paar stukjes waarin één persoon vrijwel alleen aan het woord komt, maar dat betreft mensen die je niet helemaal tot de hoofdstroom van het Nederlandse denken zou kunnen benoemen. Dat die desalniettemin zijn opgenomen toomt mijns inziens dat er niet naar is toegewerkt om een bepaalde gedachte bij de lezer te vormen.

Joost heeft zeer diverse mensen weten te vinden, heeft ze allemaal persoonlijk gesproken en karakteriseert ze kort maar krachtig. Ook dat maakt dit een sterk boek, aangezien het duidelijk maakt dat we hier een behoorlijke dwarsdoorsnede van de Nederlandse bevolking aan het woord zien. Of 31 mensen daarvoor niet een te smalle basis is? Daarover kun je twisten, maar een veel grotere groep maakt de weg vrij voor commentaar dat Joost Niemöller er de krenten uitgevist zou hebben om een beeld te schetsen dat voldoet aan zijn persoonlijke overtuiging. Een middagje op Twitter of in de reacties bij Joost, topics van GeenStijl en elders zijn een eeuwige confirmatie dat Nederland Kwaad is. De structuur van het boek maakt dat een moeilijk te weerleggen argument, maar als bezwaar is dat naar mijn gevoel vooral een gelegenheidsargument. De bottom line is altijd dat je een auteur vertrouwen wilt of niet, en dat is gebaseerd op kennis, ervaring en je persoonlijke dispositie over het onderwerp. Als lezer mag je wat dat betreft niet klagen over je aankoop van dit boek.

---

Alle foto’s van de presentatie bij dit artikel zijn gemaakt door Erik Nannen. Dat we die mogen gebruiken, daarvoor zijn we hem erg erkentelijk.

 

---

 Kwaad – Joost Niemöller
ISBN: 978 90 490 2422 2
Prijs: 19,99 euro
352 pagina’s
Bestellen kan bijvoorbeeld hier.