Niet naar de Afrin-demonstratie in Amsterdam gaan, was voor mij geen optie. Het werd een even surrealistische als leerzame ervaring.

De treinreis heen en terug – bij elkaar ongeveer vier uur – benutte ik om het boek Het is je zusje, van Celal Altuntas te lezen: in zekere zin ook surrealistisch en nog wat extra perspectief toevoegend aan mijn ervaringen in Amsterdam zelf. Verplichte leesstof eigenlijk, dat boek, met name voor jonge vrouwen in Nederland, maar dat nu even terzijde.

De demonstratie voerde van de Stopera naar het Museumplein. Er vonden drie incidenten plaats.

Het eerste incident deed zich voor op de hoek van de Keizersgracht en de Vijzelstraat. Ik zag twee of drie zeer jonge, tamelijk gespierde mannen naar voren sprinten. Geen twijfel mogelijk: via de telefoon ergens naar toe geroepen. Net als de mensen om me heen, probeerde ik wel te zien wat er gebeurde, maar we liepen kalm door, zodat de politie haar werk kon doen.

Het tweede incident was tweehonderd meter verderop: wederom gebeurde er iets vanaf de straat dwars erop; ik denk dat we bij de Lijnbaansgracht waren. Er ging een soort huivering door de stoet en de demonstranten maakten nadrukkelijk ruimte voor agenten van de bereden politie om de Vijzelstraat over te steken, zodat ze konden gaan helpen om de orde te herstellen.

Bij deze twee incidenten heb ik niets waargenomen van de eigenlijke schermutselingen, wel kon ik vaststellen dat iedereen om mij heen ervan uitging dat er provocaties waren geweest. Van wie die provocaties kwamen hoefde niet apart benoemd te worden. Tegen het einde van de tocht hoorde ik een agente tegen iemand van de organisatie iets zeggen in de trant van “Heel belangrijk om je niet te laten provoceren”.

Bij het derde ‘incident’ zag ik wel alles. Op de derde woonlaag van een herenhuis aan de Vijzelgracht zelf, trok iemand de aandacht door met een Turkse vlag te zwaaien. Vanuit de stoet werd hard boe geroepen. Een aantal jonge gasten wilden op een of andere manier de confrontatie aangaan en bleven staan of liepen een stukje terug. Een van hen, op twee meter afstand van me, wilde proberen een aansteker – ik verzin het niet: een plastic aansteker, geschat gewicht 15 gram – naar het betreffende balkon te gooien. Surrealistisch.

Maar het kon nog surrealistischer. Zoals u weet ben ik een van de ergste islamofoben van Nederland. Dat wil zeggen indien je daarvoor als definitie hanteert: ‘een islamofoob is iemand die te veel weet over de leer van Mohammed‘. En nu zag ik mezelf hier als het ware één front maken met een paar strak gehoofddoekte oudere Koerdische dames, om de heethoofden tot kalmte en doorlopen te manen. En met succes! Ik sprak niet met hen: we keken elkaar alleen begrijpend aan.

Onbeschofte blanke oude man
Toen we nog stil stonden, bij de Stopera, maakte ik zo’n zelfde soort oogcontact met een Koerdisch stel; man noch vrouw gehoofddoekt. Ze werden ‘de les gelezen’ door een grijsharig antifa-type. Hij deelde folders uit van een anti-FvD-collectief [1]: ‘Geen racisten in de raad‘.

Apart vormgegeven trouwens die folder: er staat een streep door dat ‘racisten’. Goed beschouwd staat er dus ‘geen mensen die-eigenlijk-géén-racisten-zijn in de raad‘. Zou de vormgever van dat platform een mol zijn?

Eerder had dit nare grijze mannetje – misschien wel geen hard-core antifa-type maar een rank-and-file lid van de Partij van Asscher – mij ook een folder aangeboden. Ik reageerde met: “Ik ben lid van Forum Voor Democratie. Heeft u mij nog iets te zeggen?” Zelfs de beleefdheid om “Nee, meneer” te zeggen, kon hij niet opbrengen.

Er was ook een vrouw die deze folders uitdeelde. Ik stond er vlakbij toen ze aangesproken werd door een transgender-activist. Uit hun gesprekje bleek dat ze bekenden waren van elkaar: ze verwezen naar eerdere demonstraties waaraan ze mee hadden gedaan.

Onder de andere – ik schat ongeveer honderd – autochtone Nederlanders was er ook een aantal ‘geüniformeerde vredesactivisten’: ze droegen doorzichtige plastic overalls. Er ging een naargeestig-arrogante uitstraling uit van deze bittere, blanke oude mannen.

Onderweg naar de demonstratie tweette ik: “Apart om als lid @fvdemocratie te lopen met kaderleden vd @SPnl. Benieuwd of #LilianMarijnissen er ook is.”

Ik weet niet of ze er was. Ik vermoed van niet. Ik zag eigenlijk nergens een teken van aanwezigheid van (middel)grote Nederlandse partijen. Wel van ‘Rode Morgen‘, Internationale Socialisten en meer van dat soort clubs die mij aan het interbellum en voorlopers van de SP doen denken.

Wel Iraanse communisten, geen HDP
Nu waren er dus sowieso verhoudingsgewijs weinig autochtone Nederlanders. Aanvankelijk ergerde ik me daar een beetje aan. Totdat ik beter tot me door liet dringen wat de aard was van deze demonstratie: geen protest maar puur een uiting van solidariteit.

Hoofddoel was de bevolking en de verdedigers van Afrin vanuit de Koerdische diaspora een hart onder de riem te steken! Slechts een enkel bord gaf de schuld van de narigheid aan de NATO en een beperkt aantal aan Rusland. Er werden geen leuzen gericht aan de Nederlandse of EU-politiek. De pro-Koerdische boodschap was de belangrijkste; naast woede tegen Erdowahn natuurlijk.

Op het Museumplein keek ik nog eens goed naar de grote variatie in vlaggen. Uiteraard veel vlaggen met het portret van Öcalan erop. Hoe je het ook wendt of keert: Öcalan is voor heel veel Koerden in Bakur en Rojava [2] toch een beetje wat Arafat was voor de Palestijnen en Mandela voor de Zuid-Afrikanen. Maar daarnaast allerlei vlaggen van obscuur kleine Turkse clubs, van Komala en zelfs van de communistische partij van Iran [3].

Iets dat er niet is valt nooit zo snel op als iets dat er wel is. Maar wanneer je eenmaal dat ontbreken hebt vastgesteld, komt de boodschap wel binnen: opvallender nog dan de afwezigheid van die (middel)grote Nederlandse partijen was die van de HDP. Het is onmogelijk om de ontwikkelingen in Turkije van de laatste jaren te doorgronden wanneer je de rol van de HDP buiten beschouwing laat.

De wannabe sultan en de kiesdrempel
De HDP is geen Koerdische partij, maar ze hebben wel veel Koerdische leden en krijgen veel Koerdische stemmen. Het is een seculiere, niet mohammedaans-geörienteerde partij in een land met een grote moslim meerderheid en volgens sommige definities dus extreemrechts. De partij lijkt echter in veel opzichten meer op GroenLinks dan op de VVD.

Dankzij de unieke kiesdrempel van 10% waren de Turkse verkiezingsresultaten van 2002 waarschijnlijk de meest spectaculaire die ooit in enige democratie voorkwamen: geen enkele van de 550 parlementsleden kwam terug via de lijst van dezelfde politieke partij als die waar ze vóór de verkiezingen voor in het parlement hadden gezeten. Naast de gloednieuwe AKP kwam slechts één andere partij in het parlement: de CHP, die de keer ervoor de drempel niet had gehaald. De AKP haalde met minder dan 35% van de uitgebrachte stemmen 66% van de zetels. In 2007 steeg het stemmenpercentage voor de AKP naar bijna 47%, maar het aantal zetels dat de partij in de wacht sleepte zakte naar 62%: nog steeds een grote meerderheid, maar niet groot genoeg om de grondwet met alleen de steun van Erdoğans partij te veranderen. De verkiezingen van 2011 vertoonde weer hetzelfde patroon: groeiend aantal stemmen en dalend aantal zetels (50% en 59%).

Erdowahns doel voor 2015 was een meerderheid voor zijn partij, groot genoeg om de grondwet te veranderen naar zijn wensen: de parlementaire democratie inruilen voor een presidentieel systeem en zo zijn positie veranderen van – tenminste formeel – alleen maar ceremonieel tot een met echte en heel grote macht. Echter, dankzij het feit dat behalve de AKP, CHP en de extreem nationalistische MHP nu ook de HDP voorbij die absurde kiesdrempel kwam, gebeurde het tegenovergestelde: de AKP kreeg 41% van de stemmen en nog maar 47% van de zetels. [4]

Zoals bekend liet Erdowahn het er niet bij zitten. Eerst volgden in hetzelfde jaar nieuwe verkiezingen. De gedemoniseerde en geterroriseerde HDP verloor stemmen, maar passeerde opnieuw de kiesdrempel. Daarna volgde in 2017 die voor Erdowahn wel heel goed uitkomende staatsgreep. De mohammedaanse Gülen-beweging kreeg de schuld, maar ook grote aantallen leden van de HDP, waaronder parlementsleden, gingen de gevangenis in. Voor het opheffen van de onschendbaarheid van de HDP-parlementariërs kreeg Erdowahn de steun van de ‘sociaal-democratische’, ‘Atatürkische’ CHP.
De HDP zit volledig knel. Wanneer ze op wat voor manier dan ook protesteren tegen Erdowahns imperialisme, krijgen ze nog meer het stempel van landverrader en zal de terreur tegen hen nog verder toenemen.

Nog pijnlijker
In Turkije zelf zit de HDP dus afschuwelijk klem. In Nederland kiezen politici en journalisten ervoor om vrijwillig in een andere klem te gaan zitten: ze weigeren categorisch om zich te verdiepen in de ontwikkelingen in Turkije. Men houdt vast aan waandenkbeelden over dat land die je 15 jaar geleden nog kon wijten aan overdreven optimisme: dat er enerzijds een ‘moderne islampartij’ is, de AKP, maar dat er ook nog steeds een moderne seculiere stroming is, die iets van doen heeft met de nalatenschap van die geweldige meneer Kemal Mustapha, ook bekend als de Atatürk. Zowel het imperialistisch geïnspireerde radicalisme van Erdowahn als het extreme nationalisme onder semi-seculiere Turken wordt totaal genegeerd.

Zelfs een medium als Elsevier gaat op opvallende wijze de mist in met een stuk over de solidariteits demonstraties. Braaf volgt men het discours van de moedwillig onwetende Rutte over Turkije en Erdowahn.
Zelfs de ongelooflijke blunder over Öcalan die in een Duitse gevangenis zou zitten wordt niet gerectificeerd, hoewel er in meerdere reacties op gewezen is.

---

1. Ik lees dat het secretariaat van deze anti-FvD club is gevestigd bij EMCEMO.
   Die naam komt me bekend voor. En jawel, zes jaar geleden kwam ik die club al eens tegen, bij het schrijven van dit stuk over een bezorgde tekstwetenschapper. Ik schreef toen dat de doelstellingen van dat Emcemo naadloos aansluiten bij de zogenaamde ‘Arabisch-Europese dialoog‘: de club die met doorslaand succes het vervolg organiseerde van de olieboycot van 1973.
   Op deze ‘about us’-pagina van EMCEMO lijkt ook een link te staan naar een pdf met het jaarverslag over 2015-2016 (!), maar die link is morsdood.
   Gelukkig heeft de onvolprezen Carel Brendel in het verleden al eens terecht onbarmhartig de schijnwerper gezet op deze dubieuze, stevig (via Oxfam-Novib) gesubsidieerde club. Hij schreef daarin overigens ook dat op dat moment, 2009, de website van dit EMCEMO uit de lucht was! Dat was nota bene na een vernietigend rapport van de Gemeente Amsterdam! Het obscure clubje CTID met twitteraccount @Geenislamofobie verwijst in de eigen bio gewoon naar datzelfde Emcemo.nl.
   De stank is ondragelijk. Helaas werkt de neus van PvdA, GroenLinks en PiratenPartij niet zo goed.
2. Bakur is de naam voor het deel van Koerdistan dat binnen de landsgrenzen van Turkije ligt. Rojava voor het deel binnen de landsgrenzen van Syrië.
3. De geschiedenis van de Koerden kent heel veel verraad. Niet alleen door Turken, maar ook door Britten, Amerikanen, Arabieren, Perzen, ja zelfs door Koerden onderling. Geen verraad was echter groter dan dat van de Russische communisten die kort na de Tweede Wereldoorlog volop steun gaf aan het ontstaan van een onafhankelijke Koerdische Republiek Mahabad, maar die steun even gemakkelijk weer introk: een doodsteek voor de republiek en de dood voor haar bijzondere leider Qazi Mohammed.
4. Licht bewerkte passage uit hoofdstuk VIII van mijn boek IS, the Kurds and the Caliphate