De kabinetsformatie loopt niet op rolletjes, zo liet Alexander Pechtold ons gisteravond zuchtend weten. Heeft hij doctor Zalm al toestemming gevraagd euthanasie op de formatie te mogen plegen?

Pechtold piept en zucht. Het toekomstig leven met de ChristenUnie is een zwaar perspectief voor de man die anderen graag voorschrijft hoe zij zich in het leven dienen te gedragen. Zeker nu er geruchten gaan dat hij uit de mode raakt om burgemeester van de Amsterdamse vrijstaat te worden.

Dat is niet vreemd. De andere drie kunnen door één deur omdat ze elkaar goed begrijpen. De ChristenUnie heeft principes, het CDA is als een homeopathisch middel waar op het flesje in grote letters geschreven staat: “Principes!” en de VVD heeft helemaal geen principes. Rutte is die netjes kwijt geraakt. Maar hij is wèl een navolger van de oude CDA-regentenstijl. Gladjes overal langs en nergens een groot probleem van maken – zo’n soort aanpak. Maar om gladjes overal langs te kunnen glippen heb je in ieder geval een rudimentair besef van principes nodig – en dat er mensen zijn die daar belang aan hechten. Pechtold heeft dat besef ook wel, ergens, maar hij vindt de mening van die mensen minder belangrijk dan het beeld van zijn partij (en daarmee van hemzelf) in Progressief Nederland. Zoals de Vrijstaat Amsterdam, om maar eens een uithoek te noemen. Ergo, het zijn de principes van anderen dan zijn huidige partners die voor Alexander het zwaarste wegen.

Dat onderhandelt niet makkelijk, dat begrijpt iedereen. “Dat mag niet van mijn moeder, juf!” “Jantje, we zitten nu op school en hier gelden de regels van de school!” Ouderwets natuurlijk, we zijn nu multicultureel. Edoch, u ziet het dilemma.

Maar een NRC-journalist had een bron, die in de trein, naast een oude CDA-vos, met zijn oren wijd open zat.

Het lijkt Washington wel. Wie en hoe betrouwbaar die goede vriend is vertelt Duursma niet, maar enfin, het zou inderdaad zo maar waar kunnen zijn. Tegelijkertijd zegt het weinig. Dat de onderhandelende partijen het op sociaaleconomisch gebied eens zouden worden werd door alle analisten voetstoots aangenomen. Dat men die rommel daarom alvast naar het CPB stuurt is daarom zowel logisch als prijzenswaardig – het geeft de onderhandelingen een extra basis en als men het over de afruil der principes eens geworden is, kan het kabinet na invullen van de poppetjes direct door naar het bordes van het paleis.

Dit zegt niets over de kans van slagen van deze onderhandelingen. De marges voor financieel beleid zijn al lang niet meer wat ze in de jaren zeventig en tachtig nog waren. Nu er toch geen echt linkse of rechtse partij in de regering komt is de economische paragraaf voor de onderhandelaars weinig meer dan een voetnoot.

Deze onderhandelingen gaan over principes. Vooral tussen een man die ze heeft en een man die vindt dat mensen er minder, minder, minder zouden moeten hebben. En dan liefst nog de zijne. Dat zijn uitersten op een politieke schaal de we niet langer gewend zijn in overweging te nemen. Zodat ik het er nog steeds op houd dat we eindigen met een minderheidskabinet VVD/CDA. Waarmee ook het dilemma van Pechtold persoonlijk op de kaart staat: in dat geval wordt hij zeker geen burgemeester van Amsterdam. Want het nieuwe kabinet heeft er dan belang bij om de GL-Kamerfractie van een openbaar tegenwicht te voorzien.