De kabinetsformatie gaat in de nu nagestreefde constructie naar mijn oordeel haar laatste weekend in. Of men er vanmiddag al het bijltje bij neer gooit of dat dat pas maandag bekend wordt gemaakt – ik heb geen idee. Maar het spel lijkt uit.

Het zit op de hei en het schijnt iets te doen – zo zou je de terugtrekking van het gespreksgroepje-Zalm naar en landhuis van Defensie nu kunnen omschrijven. Eerder schreef ik al dat die terugtrekking aangeeft dat men gisteren en vandaag knopen door wil hakken en dat betekent dat de interne discussie is aangeland bij het onvermijdelijke: komt er een compromis over de levensbeschouwelijke punten of niet? Veel zicht is er naar mijn gevoel niet op. De omstandigheden pleiten er tegen.

Die omstandigheden mogen niet onderschat worden. Niet alleen is vanuit de ChristenUnie een even bekend als groot pakket bezwaren tegen de wensen van D66 op het gebied van de levensbeschouwelijke vragen waarvan men vindt dat die acuut aan de orde moeten worden gesteld. Afgelopen week echter kwam ook vanuit het linksliberale achterland gemor over de mogelijkheid van een compromis. Een typische vorm van gedram die we voorheen vooral kenden van de PvdA. Hetgeen opnieuw aantoont dat een bepaald publiek meereist met het succes van een partij – de formele standpunten doen er minder toe.

Binnen D66 is onrust ontstaan over de toekomst van het meervoudig ouderschap. In een nog te verschijnen brief in het bezit van deze krant trekken bezorgde partijleden aan de bel. Ze willen dat Alexander Pechtold een andere koers gaat varen in zijn onderhandelingen met VVD, CDA en CU.

Vertaling: Alexander, kap er mee. Veel aandacht kreeg het nog niet, maar Pechtold weet het nu en heeft voor het eerst een vorm van oppositie binnen zijn partij. Het is mooi dat men bij D66 plotseling toch principes lijkt te hebben, maar helaas dan wel van het type: we willen het nu, nu de tijd er (bijna) rijp voor lijkt. Nogal PvdA-achtig, vindt u niet?

Dit offensiefje via de Telegraaf werd woensdag vervolgd met een column van Pax Pam in de Volkskrant die hetzelfde discours benadrukte: Mijnheer Pechtold, hou op met die aanstellerij! Anders dan de kop deed vermoeden was het een aansporing aan Alexander P. zich een rechte rug aan te meten als het gaat om de levensbeschouwelijke zaken. Dat dit in zekere zin een contradictio in terminis is lijkt tot Pam nog niet doorgedrongen, maar of hij zich eerder wel voor het gedachtegoed van D66 interesseerde vraag ik me af. Hij is juist exemplarisch voor een bepaalde PvdA-geur, zal ik maar zeggen, zei het van een meer geharnaste verstandige koers op veel punten.

Hoe je het ook verder zien wilt: er is druk vanuit de partij op Pechtold om niet te veel toe te geven aan de CU. Uit de aard van haar bestaan zal de CU een identieke houding aannemen tegenover dit specifieke agendapunt, en ik zie geen mogelijkheden die met elkaar in een bedje te doen belanden zonder grote concessie van beide zijden. Voor het vermaledijde uitruilen zie ik hier ook geen mogelijkheden, dus val ik hier weer terug op mijn eerdere voorspelling dat we ons nog steeds richting een minderheidskabinet VVD-CDA bewegen. De kans dat het na dit weekend over is is in ieder geval groter dan dat men nog door gaat.

---

Ons hele dossier over de Kabinetsformatie vindt u hier.