Gisteravond lekte uit dat het kabinet voor de intrekking van de referendumwet bij de Raad van State om een spoedprocedure heeft verzocht. Denkt u zich dat eens in: het is zó dringend, dat alle normale zorgvuldigheid er voor overboord moet, als het aan Rutte3 ligt. Een schuldiger geweten is niet eenvoudig aanwijsbaar.

Het NRC had er gisteravond een scoopje mee. Het suggereert ook dat er meer wetgeving aan zit te komen die het kabinet eveneens liever niet als referendabel ziet. Wordt het onderbrengen van de Nederlandse krijgsmacht ook van een wettelijk kader voorzien? Het is maar een suggestie waarvan je vooraf weet dat het veel emoties zal losmaken, en dus op een stevig negatief advies door de bevolking kan rekenen. En zo zit er meer aan te komen in EU-verband waarvan men in Den Haag heel goed weet dat de regering er dingen mee doet die het volk niet wil. Maar de regering wel. En democratie is maar een tussenstap gebleken op weg naar een groter, hoger doel, nietwaar? We moeten allemaal offers brengen, zeggen ze dan.

Normaal staat er maximaal drie maanden voor het (verplichte) advies van de RvS aan de regering, maar door deze spoedprocedure moet dat dus sneller. Dat hopen Rutte en consorten althans, want tegelijkertijd hebben ze de RvS opgezadeld met een verzoek een onwettelijk stuntje te legitimeren om die intrekking van de referendumwet zelf niet referendabel te maken. Er zou eens een hoog percentage tegen die intrekking kunnen stemmen – dan voel je je als kabinet toch betrapt als in een lift met je witte onderbroek op je enkels.

Dat gevoel van voortdurende betrapt zijn is dan ook wat de belangrijkste reden is voor deze intrekkingswet. Dat Rutte zelf heeft aangegeven tegen referenda te zijn – want het volk mist zijn intellectueel niveau van probleemoplossen? – was bekend, maar er is meer. Afgelopen tijd is wel duidelijk geworden dat ook een negatieve uitslag voor het onderwerp van tweede raadgevende referendum (21 maart as) zal worden genegeerd. Ditmaal zelfs zonder vloeipapiertje dat na een jaar ergens tussen wordt geschoven als schaamlap voor het democratisch deficit dat deze premier wenst uit te dragen als zijn belangrijkste bijdrage aan Nederland. En dat bracht voor dit kabinet in het vooruitzicht dat er komende jaren eigenlijk alleen nog maar dingen zullen worden genegeerd, hoeveel referenda er ook worden afgedwongen. Op de lange duur is dat zelfs voor de Haagse regenten niet houdbaar: het begint op te vallen.

Het Nederlandse electoraat staat terecht niet bekend als licht ontvlambaar, in tegendeel zelfs. Het principe dat tijdens de verzuiling is ontstaan, dat je niet snel met grote stappen een verandering van keuze door het politieke spectrum maakt, is daar op gebaseerd. Het verklaart waarom nog steeds zoveel mensen vasthouden aan de klassieke Regentenpartijen. Maar als niets meer kan verhullen dat onze regering weinig op heeft met zowel het als haar eigen electoraat, dan kan dat niet eeuwig duren.

Maar D66 wil als goedhoudertje kinderen nu lokken met iets van inspraak? Als je ze maar jong genoeg overtuigt van je goede bedoelingen… Te dol voor woorden gewoon.

De referendumwet was een zoethoudertje dat nooit bedoeld was om daadwerkelijk te gaan functioneren. Dat werd gisteren ook vrijwel letterlijk toegegeven. Het NRC-stukje citeerde aan het einde:

Volgens het kabinet heeft het raadgevend referendum„ niet gebracht wat ervan werd verwacht, onder meer door een controverse (???) over de wijze van aanvragen en verschillende interpretaties van de uitslag.”

Men had dus inderdaad verwacht dat het nooit zou gaan functioneren. Dat GeenStijl er in slaagde een vlotte manier te vinden om binnen de uiterst stringente regels voor het aanvragen van zo´n referendum heen te komen was een zeer zware tegenvaller voor de politiek van de Regentenpartij. Tot die tijd leek het – zeker op de manier waarop het stond geformuleerd – schier onmogelijk ooit zo´n referendum van de grond te krijgen. Dat was dan ook de enige reden waarom de VVD in het vorige kabinet coalitiepartner PvdA – zelf worstelend met een levensgroot probleem van democratische verantwoording van zichzelf – ter wille wilde zijn. Het referendum moest er netjes uit zien, maar praktisch waardeloos zijn door de voorwaarden er een te kunnen organiseren.

De intrekkingswet is vooral zo belangrijk voor Rutte omdat je niet onbeperkt mensen kunt blijven negeren tijdens referenda die redelijk zijn, en waar je tegenstanders voor iedereen zichtbaar ook redelijke argumenten hebben. Nu daarvan nog veel meer in het vat lijkt te zitten begint Rutte3 haar regeringsperiode met deze noodsprong, die veel partijen van een deel van hun aanhang vervreemden zal. Het is dit of leren omgaan met referenda. Rutte en consorten hebben hun keus gemaakt. Na de vierjaarlijkse verkiezingsloterij is het voortaan weer gewoon bek houden en de regering laten rotzooien, als het aan Rutte en zijn rovers ligt.

---

Meer over het referendum en de intrekking van de referendumwet vindt u hier.