Internet nu is net de samizdat, de literaire ondergrondse van het Oost-Europese niet-establishment in de jaren ´70 en ´80 van de vorige eeuw.

De behoefte aan de samizdat ontstond op natuurlijke wijze, omdat de berichtgeving door de communistische staatsmedia maar zelden nog voor waar werden aangenomen. De Oost-Europese bevolking keek, knikte en haalde de schouders op. Er werden grapjes over gemaakt, maar weinigen geloofden wat er verteld werd – ook de communisten (de toenmalige Regenten van Oost-Europa) die het bewind steunden vaak niet. Op deze wijze ontstond een parallelle literatuurscène naast de officiële, en werden berichten doorgegeven. Dat ging langzaam, het werd verspreid middels typemachines met veel doorslagen. Toch werden zo hele romans verspreid.

U hoort mij niet beweren dat de samizdat van toen geheel te vergelijken is met die van het internet nu, of dat ze een doorslaggevende rol speelde bij de val van het communistische regime toentertijd. het zijn symptomen, en als zodanig van essentieel belang om aan te voelen hoe de wind staat, en wat mensen accepteren. De samizdat was nooit een echte massabeweging,het internet is dat wel.

Wat dat betekent voor het nu? Bart Nijman ging dinsdag aardig tekeer over de media en hoezeer die gelijkgeschakeld (in heel veel opzichten) zijn. Hij heeft op zich gelijk, maar anders dan hijzelf voel ik me er niet dor gefrustreerd. Het idee dat media vrije communicatiekanalen zijn is naar mijn mening een illusie,al waren ze dertig jaar terug zeker vrijer dan nu. Sindsdien heeft het ‘vrijheidslievende links’ echter aardig huisgehouden, hand in hand met een inderdaad steeds verder toenemende schaalvergroting in de media.

Waar dat uiteindelijk toe leidt toonde Zembla gisteren – ongetwijfeld ongewild. Ik ga daar hier nu niet verder op in, dat houdt u te goed tot morgen (ik ben pas bij de 4e minuut, en het is een bezoeking). Wel wil ik u meegeven hoe mensen me er over berichtten via het geheimzinnige TwitterDM.  Iemand schreef dat het programma dat Zembla liet zien een soort Kafka was, maar Kafka schetste een weliswaar  oud en bekend proces, dat sindsdien nog een stuk verder is verfijnd. Voor de huidige begrippen is Kafka een amusante amateur die aardig schrijven kan, maar nog veel te leren heeft.

Maar die referentie aan Kafka miste een ander punt: programma’s als van Zembla gisteren worden steeds vaker voor kennisgeving aangenomen, en zijn morgen weer vergeten. De algemene attitude tegenover wat de staatsmedia ons voorschotelen is er steeds vaker een die pijnlijk vergelijkbaar is met die van de Oost-Europese bevolkingen eertijds: we luisteren, we knikken, en we geloven er weinig tot niets van.

Die houding is niet alleen herkenbaar in Nederland, maar je ziet haar door heel het westen. Het vertrouwen in de MSM en de staatsmedia is verdampt, in een vuurtje dat ze zelf jarenlang hebben aangestookt. Wat men niet beseft, is dat er maar zoveel complotverhalen uit overheidshoek zijn die mensen wensen te accepteren. Dat is geen bewuste keuze – overheidsscepsis is zo oud als de wereld. Maar het verhaal dat Zembla opdiste is in vergelijkbare vorm al vaker te zien geweest. Andere actoren, zelfde portee.

In het ergste geval komt er binnenkort weer een nieuwe Baudet, maar de stoomwals die de Regentenpartijen over zich afroepen zal er des te vernietigender door toeslaan. Vandaag staan de meeste MSM vol met kwaadaardige instemming over het programma van Zembla. Niet omdat iemand het er werkelijk gelooft, maar omdat het de taak die hen wordt gesteld vereenvoudigt.

Maar wie betaalt er nog voor een papieren krant? Voorheen las een intellectueel diverse kranten (waaronder een regionale voor het omgevingsnieuws) om geen finesses te missen – tegenwoordig zijn al die kranten prefab samengevoegd, dus heb je aan één abonnement genoeg. Dat soort saneringen werkt twee kanten op, en uiteindelijk gaat dat ook voor die media niet werken. Ook niet – juist niet – op internet, dat niets vergeet

Bovendien is er weinig reden de teloorgang van de gedrukte media te betreuren. Een aangetrouwd familielid dat in de hoofdredactie van een landelijke krant zat legde ik ooit uit dat journalistiek weinig anders is dan de verpakking van reclameboodschappen die de adverteerders aan de mens willen brengen. Sans rancune, maar wel een feit. Net zoals Hans van Mierlo ooit werd gekarakteriseerd als de verpakking van het product D66 – tot groot amusement van veel journalisten, kan ik daar aan toevoegen. Noch mijn familielid, noch Hans van Mierlo konden er erg om lachen. Maar dat maakt het natuurlijk niet minder waar.

De MSM zijn de agitprop van hun eigen gelijk, en om die reden niet te handhaven. Wen er maar aan.