Het uitbreken van de Derde Wereldoorlog is al zo vaak voorspeld, dat het bijna een idiomatische term voor hoogoplopende internationale spanningen geworden is. Maar Turkije en Saudi-Arabië lijken er thans wel degelijk op uit te zijn dat de grootmachten Rusland en USA slaags raken.

Dat zowel Turkije als Saudi-Arabië er fanatiek op aanstuurt om president Bashar al-Assad ten val te brengen is bekend, maar hoe ver wensen deze staten te gaan? Dat is iets wat we ons in het westen eens moeten gaan afvragen, en waaraan direct de vraag gekoppeld worden moet wie we als bondgenoten hebben willen. Want de eigen agenda van deze islamitische staten laat zich niet controleren door Amerikaanse strategische spelletjes.

Turkije heeft de afgelopen drie maanden nu al ten minste drie situaties gecreëerd die tot een grote oorlog hadden kunnen leiden, en de vierde zit in de pijplijn. Even als geheugensteun:

• Het neerschieten van de Russische SU-24 in november
• Een tweede melding in januari van schending van haar luchtruim die men op geen enkele wijze waar wist te maken
• De melding vorige week dat een Turkse grenspost vanuit Syrië is aangevallen – met daar op volgend de nog niet uitgevoerde aankondiging dat Turkije Syrië binnen trekken zou om orde op zaken te stellen.

In het eerste en tweede geval werd de NATO door Turkije gealarmeerd, alhoewel zeker bij het neerschieten van de SU-24 de rechtvaardiging dermate dubieus was dat de NATO tot kalmte maande – mogelijk uit angst dat er landen van het bondgenootschap zouden weigeren op deze grond deel te nemen aan een oorlog. De tweede kwestie werd door de NATO nauwelijks opgepakt, en het heeft de suggestie gewekt dat men de Turken tot kalmte heeft gemaand. Het derde geval is feitelijk een zich nog steeds ontwikkelende situatie, en juist daarom zo gevaarlijk. Niet alleen het Turkse leger staat nu klaar aan de Syrische grens, maar het wordt daar gesteund door Saudische troepen. Een heel gevaarlijke situatie, terwijl Saudi-Arabië geen NATO-lid is en formeel niet eens met de USA verbonden – voor zover bekend.

Dat het hier gaat om een stok om de hond Assad te slaan staat buiten kijf. Hoewel Turkije eerder heeft gedreigd een ‘safe-zone’ in te stellen in noordelijk Syrië, werd het land hiervan afgehouden door Amerikaanse druk. De USA verkeerde op dat moment in de veronderstelling dat de val van Assad nog slechts een kwestie van tijd was, en wenste geen complicaties te scheppen die in de toekomst onnodige problemen zouden veroorzaken. Na de Russische interventie in september veranderde de situatie dramatisch, en nu is het te laat, beseffen de Amerikanen. De situatie in Syrië is stabieler dan zij in jaren is geweest, en het regime-Assad heeft zich hersteld.

Maar, Erdogans Turkije heeft de gedachte aan terreinwinst ten koste van Syrië echter nog niet laten varen, en lijkt nu te pogen de USA in een oorlog te betrekken door Rusland te provoceren. Vorige week was het gekrijs niet van de lucht dat de USA Turkije in de steek liet, en achter de schermen lijkt enige geruststelling te hebben plaatsgevonden, met als direct gevolg de Turkse en Saudische militaire opbouw aan de Syrische grens. Dat is een levensgevaarlijk spelletje waarvan West-Europa zich moet distantiëren, of accepteren dat het het slagveld van WO3 wordt. Veel keuzes daartussen zijn er niet. Ondanks de recente troepenopbouw in de Baltische regio is de NATO niet in staat om een Russische aanval aan de grenzen te keren.

Hoe lang het zou duren eer men daarvoor de benodigde militaire kracht zou hebben gerealiseerd is een open vraag voor niet-ingewijden, maar gaat U er van uit dat het onder normale omstandigheden een paar jaar zal zijn. Zelfs als er nú een oorlog uitbreken zou, zou het het westen zeker een jaar kosten om voldoende op sterkte te zijn om op Oost-Europese slagvelden kans te maken. En hoewel voorspellingen er in het verleden altijd naast hebben gezeten, als men er van uit ging dat een oorlog niet al te lang zou kunnen duren, lijkt me moeilijk voorstelbaar dat een moderne oorlog langer dan drie maanden duren kan. De westerse maatschappij kan dat naar mijn mening niet aan.

Het voornaamste probleem op dit moment lijkt te zijn om Erdogan er van te overtuigen dat hij zijn verlies moet nemen, omdat het idee van territoriale winst in Syrië in rook is opgegaan. Rusland zal de Turkse provocaties niet eeuwig over zich heen laten gaan, en ook de Amerikanen zullen dat beseffen. Dat Rusland vorige week verklaarde dat de huidige situatie moet worden beschouwd als Koude Oorlog deel 2 is een signaal dat het Russische geduld op raakt.

Willen wij ons laten betrekken in een grensoorlog tussen Turkije en Syrië, met het risico een grotere oorlog naar ons toe te trekken? De Tweede Kamer leek vorige week te denken dat het een goed idee was om ook in Syrië mee te doen met de grote landen. Maar het zou wel eens extreem dom kunnen zijn geweest.