Het Corona-virus (Covid-19) brengt uiterst moeilijke medische beslissingen met zich mee, zoals: wie nog wel en wie niet meer te behandelen.

Wie krijgt de voorkeur als middelen schaars worden, welke keuzes te maken? Het is een ethisch vraagstuk. Een algemene oplossing, die zowel door filosofen als fysici wordt voorgesteld, is ervoor te zorgen dat de middelen, zoals personeel, voorraden en uitrusting, worden gericht op patiënten die de grootste kans op een succesvolle behandeling hebben met de hoogste levensverwachting. Artsen zonder Grenzen hanteert mondiaal dit uitgangspunt. Maar een dergelijk ogenschijnlijk eenvoudige oplossing, zorgt voor hartverscheurende beslissingen.

Neem het tekort aan beademingsapparatuur. Patiënten die met Corona in het ziekenhuis zijn opgenomen, hebben beademing nodig. Geef je het te vroeg, dan moet mogelijk iemand anders zonder doen. Als beademing echt nodig is, dan is het heel snel nodig. Wanneer een beademingsapparaat wordt weggehaald van patiënten die ervan afhankelijk zijn, zullen ze binnen enkele minuten sterven. De beslissing om al dan niet te beademen wordt dan een directe beslissing tussen leven en dood.

Als een jonge patiënt binnenkomt die beademing nodig heeft en er is geen apparaat beschikbaar, dan dreigt dat het beademingsapparaat te worden verwijderd bij iemand met minder overlevingskansen. In extreme situaties kan het zelfs worden weggenomen van iemand die kan overleven, maar van wie wordt verwacht een kortere periode te leven. Een dergelijk kader is natuurlijk niet gunstig voor ouderen of mensen met gezondheidsproblemen. Beademing is zwaar voor het lichaam.

Het is moeilijk voor oudere patiënten om er twee of drie weken op te overleven, de tijd die ze nodig is om te herstellen van Corona. In gewone situaties wordt er naar gestreefd de patiënt in leven te houden totdat het duidelijk zinloos wordt. In sommige ziekenhuizen is dat uitgangspunt thans niet meer haalbaar. Italiaanse dokters zeggen dat het helpt als er een kader is om vooraf onderscheid te kunnen maken tussen patiënten, zodat patiënten en families goed kunnen worden geïnformeerd. Het helpt als iemand anders dan de eerste lijn artsen deze moeilijke beslissingen neemt. Laat artsen dan vrij om tegen een beslissing in te gaan als ze menen dat deze ten onrechte is genomen.

In de V.S. hebben veel staten strategieën voor het rantsoeneren van medische middelen. Dit wordt uitgevoerd door een zogenaamde ‘triage-officer’ of commissie in een ziekenhuis, voor het classificeren van de fysieke conditie van patiënten. Er wordt gewerkt aan de voorbereiding van nieuwe richtlijnen voor triage, zo ook in ons land. In Groot-Brittannië was de ontwikkeling van dergelijke richtlijnen pijnlijk. De medische overheidsinstantie beveelt aan dat beslissingen over opname in de kritische zorg worden genomen op basis van het potentieel voor medische levensvatbaarheid.

De ‘kwetsbaarheidsindex’ leidde tot protest want in de richtlijnen was opgenomen dat de index niet mag worden gebruikt voor jongere mensen of mensen met leerproblemen. Er zou geen ethisch significant verschil zijn tussen beslissingen om een levensbestendigende behandeling te staken of de behandeling weg te halen. Op het slagveld in een oorlog of in een overvolle IC hebben mensen de neiging om patiënten te behandelen naar rato van hun overlevingskansen.

Dat kader lijkt moreel aanvaardbaar. Het is evolutionair verklaarbaar als overleving van de soort, “survival of the fittest”. Dit neemt niet weg dat dergelijke hartverscheurende beslissingen het nodige maatschappelijke protest zal ondervinden. Hoe breed is dan de acceptatie. De politiek dient naar mijn mening keuzes te maken. Maar ook de burger zélf dient vooraf na te denken en te beslissen of men een IC-behandeling wenst.

Alle reden dunkt me om ook burgers te vragen wat zij hier ethisch verantwoord vinden. Het gaat immers over hun leven en overleven.

---

Meer over Corona en de EU vindt u hier op Veren of Lood.

---

Frits Bosch is auteur van “Wereld op een keerpunt”, “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer. Linkjes in zijn biografie