Het conflict tussen Turkije en Cyprus over de gasvoorraden in het oostelijk bekken van de Middellandse Zee kan een bizar vervolg krijgen.

Dit weekend waren er twee belangrijke ontwikkelingen in dit groeiende conflict. Zondag deed de Turkse president Erdogan de uitspraak dat als Turkije dat nodig acht, het opnieuw Cyprus zal binnenvallen. Dit onder andere als reactie op de afgekondigde EU-sancties, die vrij algemeen als licht en van weinig belang zijn beoordeeld. Of het principe, of een schrikreactie de oorzaak zijn van deze uitval is niet duidelijk:

“The entire world is watching our determination. No one should doubt that the heroic Turkish army, which sees [Northern] Cyprus as its homeland, will not hesitate to take the same step it took 45 years ago if needed for the lives and security of the Turkish Cypriots,” state-run Anadolu News Agency quoted Erdogan as saying.

De Cypriotische regering noemde de Turkse boringen in Cypriotisch zeegebied een tweede invasie (Na die van 1974, H.).

But the provocative remarks come amidst what EU-member Cyprus has dubbed a “second invasion” involving illegal Turkish oil and gas drilling, accompanied by Turkish warships, F-16s, and drones to ensure “protection” of its drilling vessels.

Dat is des te opmerkelijker, gezien de weinige moeite die daarvoor gedaan zou moeten worden. Turkije heeft recent – tegen afspraken in die werden gemaakt bij de aankoop van die tanks – een aanzienlijk aantal Leopard-tanks overgebracht naar de Turkse bezettingszone op Cyprus (ook bekend als Turkse Republiek Noord-Cyprus – TRNC). Gevoegd bij de F16’s die de boringsschepen beschermen en de begeleidende marineschepen kun je met recht stellen dat die invasie al; gaande is. Dat Turkije zelf dat noemt: ‘bescherming van de Turks-Cypriotische burgers en hun rechten’ , is een indicatie van hoe hoog de temperatuur al is opgelopen. NB: in Turkije wordt de invasie van 1974 betiteld als: Cyprus Peace Operation. Zoiets is altijd een kwestie van perspectief, maar het is tekenend hoe veel dat perspectief verschilt van dat van de rest van de wereld. Ook de dagelijkse Turkse retoriek maakt dit een logische analyse:

“Those who dream of changing the fact that Turkish Cypriots are an integral part of the Turkish nation will soon realize that it is in vain,” Erdogan added.

Uitspraken als deze lijken een eerste aanzet naar annexatie van TNRC – een optionele discussie die in de Turks-nationalistische pers wel degelijk serieus wordt gevoerd, inclusief denigrerende commentaren op wat de NATO Turkije te bieden heeft.

Amerikaanse invasie?
Het wordt echter pas echt bizar als je je realiseert dat binnen de Amerikaanse senaat wordt gewerkt aan een wetsvoorstel dat Cyprus de gelegenheid geeft Amerikaanse hulp in te roepen, waarbij het land zichzelf zou degraderen tot een Amerikaans protectoraat. Hierop is nog geen EU-commentaar bekend, maar het bijt nogal de federalistische pretenties waarmee het handelsblok zichzelf voortdurend serieus wenst te afficheren. Dit is een bipartisaan initiatief, waarover president Trump tijdens zijn ontmoeting dinsdag met de Republikeinse senatoren spreken zal.

Wat zien die Amerikaanse senatoren voor zich?

The Senate Foreign Relations Committee agreed by a large bipartisan majority on June 25 to put into law a new Eastern Mediterranean strategy. If the bill is enacted, Cyprus will be required to decide that in exchange for American protection from Turkish military threats, including Russian-made S-400 missiles to be based in southwestern Turkey,  the Cyprus  Government must not allow Russian naval vessels to dock at Cypriot ports,  and should block all Russian money and investments on the island.  At the same time, Greece has been told the US military intends to expand its occupation of Crete around the Souda Bay base; at Larissa Air Force Base, midway between Athens and Thessaloniki; and at other Greek locations.

Dit is nogal wat. Opvallend is dat Turkije en Rusland in deze nieuwe strategische optie op één hoop worden geveegd, waarmee het vertrek van Turkije uit de NATO herkenbaar als feit wordt aangenomen. Het is nog niet meer dan een plan, maar het is zeer ingrijpend. Tegenover het Turkse dreigement van een gedeeltelijke annexatie bieden de Amerikanen een situatie die het nu onafhankelijke Cyprus terug zou brengen tot de status van Puerto Rico of zelfs nog lager. Maar dan wel onder volledige Amerikaanse bescherming, en dat is ook wat waard.

 The new policy, as Menendez has agreed with the Republican majority of the Committee, can be read in full here.

Wat hierin nog meespeelt – voornaamste sponsor Menendez is een Democraat – is dat deze wet de vrijheid van handelen van de president over de Amerikaanse buitenlandse politiek aanmerkelijk zou inperken. Een presidentieel veto is daarom het meest logische gevolg, maar een constitutionele crisis hierover in de USA is ook niet uitgesloten. Een tweederde meerderheid in beide huizen kan een presidentieel veto ongedaan maken. Voor de slagkracht van het ambt van Amerikaans president zou dit heel slecht nieuws zijn.

En wat dit zou doen met de status van Cyprus als onafhankelijk EU-lid? Indirect zou het ook de USA tot lid van de EU kunnen maken – dat zal men in Brussel geen prettig vooruitzicht vinden. Ook Griekenland zal hier niet gelukkig mee zijn – de Turkse invasie van 1974 werd mede ingegeven door de dreiging dat Griekenland het eiland mogelijk annexeren zou. En dat tegen de achtergrond van de claims die Turkije nu bij monde van Erdogan verdedigt?

Turkey has laid claim to a waters extending a whopping 200 miles from its coast, brazenly asserting ownership over a swathe of the Mediterranean that even cuts into Greece’s exclusive economic zone. So far Ankara has responded to EU sanctions by reaffirming its rights to waters of all parts of Cyprus’ coast.
Should the Turkish military attempt to enforce its drilling claims and run up against Cypriot and Greek vessels, it could spark a deadly encounter which would force the EU and NATO to finally weigh in more forcefully.

Slechte sfeer
De retoriek van Turkije tegenover de USA is agressief, wellicht dreigend te noemen. Onmiskenbaar is dat ook de reden voor de bipartisane samenwerking in Washington over de politiek tegenover Turkije, die men in de Senaat nu te slap vindt. Dat de Amerikanen nog steeds geen sancties hebben aangekondigd weerhield het Turkse Ministerie van Buitenlandse Zaken er niet van alvast te dreigen met tegenmaatregelen. Ook de gedachte mee te werken aan de productie van de S400, als regulier onderdeel van het Russische productieproces kan in de USA nooit goed vallen, terwijl nog geenszins zeker is dat dat gebeuren gaat. Dit gaat allemaal een stuk verder dan het traditionele gekift over hoge Amerikaanse militairen die in Syrië op bezoek zijn bij de YPG, iets waarover de Syrische regering heel wat meer recht van klagen heeft aangezien het een directe inbreuk op haar soevereiniteit is.

---

Meer nieuws over Turkije (hier) onder Erdogan (Erdowahn) op Veren of Lood vindt u hier.