De Brexit-onderhandelingen zijn serieus van start nu. Ondanks de mooie woorden en pogingen gelijkheid te suggereren is dudielijk dat de EU het UK als een stoute kleuter ziet. En zo ook behandelt.

Gisteren was er een lunch met beide hoofdonderhandelaars op de Britse ambassade. De NOS meldde dat de Britten willen laten zien dat er gelijkwaardige onderhandelingen worden gevoerd. En dat de EU daarin genadiglijk toestemde – in het vestigen van dat beeld voor Brits intern gebruik.

Daar zit nu precies het probleem. De EU heeft stilletjes nog de hoop dat als men het de Britten maar moeilijk genoeg maakt, men halverwege zal keren alvorens ten hele te zijn verdwenen. Wat dit voor het UK intern zou betekenen lijkt niemand te hebben overdacht – mogelijk heeft men in Brussel dan zelfs een rol voor Eurogendfor in gedachten? Deze totaal ondemocratische manier van redeneren hierover werd een maand of twee geleden door de Belg Van Rompuy (ja, die!!) verwoord, waarbij hij ook inderdaad een scenario schetste waarin het UK met hangende pootjes zou terugkeren. Het was verbijsterend in zijn arrogantie, maar juist daardoor heel instructief.

Dat vind je ook terug in de onderhandelingen en hoe de EU ze voeren wil: eerst de rechten en plichten van wederzijdse burgers, maar nog belangrijker is de financiële afwikkeling – komt dat niet in orde, dan is er geen deal. De strategie hier achter is kenmerkend voor de wijze waarop de EU het proces graag te kijk wil zetten: na een overeenkomst over een bedrag en waarvoor dat wordt afgesproken zijn de Britten aan de EU overgeleverd. Want als daarna alsnog een harde Brexit volgt – omdat in de verdere onderhandelingen geen overeenstemming ontstaat – zal de EU de Britten blijven achtervolgen met dat financiële akkoord.

Een bekend gemaakt financieel akkoord voor de overige zaken geregeld zijn is voor het UK politieke zelfmoord. Tenzij de EU daarin te vertrouwen is? Daartoe lijkt weinig aanleiding: elk brokje voortgang moet en zal op de goudschaaltjes van talloze actualiteitenprogramma’s gewogen worden. Natuurlijk is het voor het onderling veel verstandiger de uitkomst van de onderhandelingen over anderhalf jaar als totaalpakket te presenteren, maar beide zijden hebben te maken met de publieke opinie in eigen kring, die er bovenop blijft zitten. Begrijpelijk, maar niet al te handig.

Dat de EU heeft afgedwongen dat de financiële afwikkeling als eerste wordt gedaan is een overwinning die toont dat er inderdaad geen onderhandelingen tussen gelijken plaatsvinden. Een goede reden is er niet voor, want ook bij een harde Brexit draait de wereld gewoon verder. Tot dat stadium bereikt zou zijn betaalt het UK gewoon door, zoveel is ook al bekend. Het is daarom vooral een onderhandelingstechnisch punt dat het UK onder druk kan zetten als de EU dat wenselijk acht.

Hoe meer je daarnaar kijken gaat, hoe potsierlijker wordt het onderhandelingsproces waarmee men nu begonnen is. Een harde Brexit en daarna eenvoudig opnieuw beginnen met wat men wederzijds hebben wil was veel verstandiger, en zou ook voor de EU betere perspectieven bieden haar zaakjes op orde te brengen – mits men daartoe de wil bezit. Dat laatste lijkt niet het geval, en gedurende deze onderhandelingen zal men er in ieder geval geen aanstalten meer toe maken. Wat in EU-termen betekent dat je het voor eeuwig vergeten kunt.

Over deze onderhandelingen zullen nog veel boeken het licht zien, maar weinigen zullen er positief over zijn.

Instant Update

Nigel Farage twitterde zojuist een text (pdf) door met de mededeling dat het UK niet gehouden kan worden aan betalingen ná 2020. Dat zou zijn gebaseerd op een artikel van het Verdrag van Lissabon. Het zou opnieuw onderstrepen hoezeer de fixatie op betalingen een poging is de terugtrekking van het UK te frustreren en ontmoedigen.