Er is al geruime tijd onrust over Target-2, het verrekeningssysteem dat de Centrale banken gebruiken bij bancaire overboekingen binnen de Eurozone. In principe was de gedachte dat naarmate de Eurozone economisch naar elkaar toe zouden groeien, de onevenwichtigheden tussen de staten vanzelf zouden verdwijnen.

Zoals we ondertussen door de praktijk bewezen hebben gezien, is dit complete larie.

Hoewel de Nederlandse positieve balans binnen Target-2 dit jaar begint te verminderen, heeft De Nederlandsche Bank (DNB) nog een slordige 110 miljard euro te goed van de Zuid-Europese staten. De angst die nu bij velen heerst is dat in geval van een faillissement van bijvoorbeeld Griekenland, de Griekse schuld aan ons land niet zal worden ingelost, hetgeen ons land een vermogen kost. Basisgedachte hierbij is dat DNB dan insolvent wordt.

Hoe werkt Target-2? In essentie komt het er op neer, dat in geval van een aankoop door een Grieks bedrijf dit zijn bank opdracht geeft geld over te maken. Deze bank meldt dit bij voldoende saldo aan bij de Centrale Bank (CB) van Griekenland, die de overboeking regelt met DNB. DNB boekt het correcte bedrag over naar de bank van het verkopende Nederlandse bedrijf, en boekt dit bedrag zelf in aan de Creditzijde van de handelsbalans met Griekenland. Er wordt dus geen geld overgemaakt, de CB’s regelen dit met een onderlinge boekhouding – dit is Target-2. Overboekingen van particulier geldbezit vanuit Griekenland naar Nederland werken op precies dezelfde manier. Bij de bankrun die vorig jaar in Griekenland plaatsvond, is dit precies wat in landen als Nederland en Duitsland gebeurd is: DNB en Bundesbank hebben geld uitbetaald aan particulieren, en dat vervolgens bijgeschreven in hun Target-2 boekhouding.

Wie bovenstaande bekijkt, dient te beseffen dat hier in zekere zin sprake is van geldcreatie. DNB betaalt het Nederlandse bedrijf, en krijgt zelf een vordering op de Griekse CB. DNB drukt dus geld bij, met die vordering als tegenwaarde.

De gedachte dat DNB failliet kan gaan berust echter op een misconceptie van de aard van een Centrale Bank. Centrale banken kunnen namelijk niet failliet gaan. Als Griekenland failliet gaat, ontstaat er dus een gat in de balans van DNB. Laten we dat bedrag als rekenvoorbeeld stellen op 50 miljard. Kan DNB failliet gaan als gevolg van dit tekort?

Het antwoord is nee. Hier komt de specifieke aard van een CB om de hoek kijken. Een faillissement ontstaat als gevolg van een liquiditeitstekort, waarbij dat soms acuut is, en soms op afzienbare termijn is te voorzien (merk op, dat er wel degelijk florerende bedrijven bestaan met een negatief eigen vermogen, al is dat op de lange termijn zelden een stabiele situatie). Maar aangezien een CB zelf geld bij kan drukken, kan deze situatie zich niet voordoen. DNB zal altijd aan zijn financiële verplichtingen kunnen voldoen, desnoods door geld bij te drukken.

DNB mag binnen het Target-2-stelsel 0,75% rente rekenen over het uitstaande saldo. De inflatie binnen Nederland is 2,75%. Verliezen wij daardoor rente? Ook dat is niet waar. DNB leent het uitstaande geld niet zelf, maar creëert het. Dat maakt een wereld van verschil. Aangezien DNB zelf geen aankopen (kantoorartikelen uitgezonderd) doet, en slechts haar personeel dient te betalen, is het geld op haar balans niets anders dan een rekeneenheid. De creatie van geld kost DNB niets, zodat er geen renteverlies ontstaat. Uiteindelijk is rente niets anders dan een middel om bewapend te zijn tegen geldontwaarding. Doordat DNB zelf bij kan drukken, wordt dit nooit een issue.

In het geval dat de Griekse CB haar verplichtingen niet nakomt kan dus tot in lengte van jaren op de balans van DNB een gat van 50 miljard (rekenvoorbeeld) blijven staan zonder dat dat de solvabiliteit aantast. Het echte probleem is dat DNB die 50 miljard ondertussen wel gecreëerd heeft, en dat geld is in de economie terecht gekomen. Doordat de geldhoeveelheid verruimd is, ontstaat het risico van inflatie.

Maar die inflatie dreigt niet in de eerste plaats in Nederland. In ons land is alles – qua geld dat in omloop is – zoals het zijn moet, mits we eventjes vergeten dat in de kelders van DNB een gat van 50 miljard zit. Maar zoals eerder opgemerkt: dat gat zit in die kelders, en het komt er niet uit. Het probleem ontstaat in eerste instantie in Griekenland.

In Griekenland (als meest pregnante voorbeeld van de problemen in Zuid-Europa) is dankzij het handelstekort minder geld in omloop dan er zonder dat zou zijn geweest.De Griekse CB houdt als het goed is het geld dat zij van de koper van de Nederlandse producten heeft geïncasseerd in haar kelders. Maar de geldhoeveelheid in het land daalt daardoor wel, ware het niet dat de Griekse overheid  op grote schaal geld leende op de internationale geldmarkten. En door het grote structurele tekort (vooral aan de inkomstenkant) van die Griekse overheid ontstond daardoor een geldhoeveelheid die ongezond groot begon te worden. De LTRO-geldverruimingen hebben dit effect nog verder versterkt.

De nog steeds verdergaande inkrimping van de Griekse industriële productie zorgde er niet alleen voor dat dat het aanbod verminderde, maar ook het handelstekort eerder opliep dan afnam. Zodat in deze tijd van stagnatie de inflatie sterk toeneemt. Het EU-akkoord van eerder deze week verandert aan die situatie niets, zodat zodra het geld van Bailout II op is, de Grieken terugkomen voor meer.

Wat DNB betreft: in principe moet dat grote gat worden gedicht. Aangezien DNB jaarlijks enige honderden miljoenen verdient met geldcreatie door dit geld te lenen aan banken, zou een Grieks faillissement onze overheid treffen op twee punten: de inkomsten van DNB zullen vervallen, en de Nederlandse Staat zal op grote schaal moeten gaan lenen om de afgegeven garanties gestand te doen.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard