Gisteravond kwam de klap toch nog onverwacht: de Duitse Triple-A kredietrating werd door Moody’s teruggezet van stabiel naar negatief, in afwachting van een formele downgrade deze herfst. Nederland en Luxemburg treft hetzelfde lot. Zeer opmerkelijk: Finland behoudt als enige Eurozone-staat zijn Triple-A. Zeer, zeer pijnlijk – voor zowel de Duitsers als voor ons land – dat zelfs de euvele moed had het nieuws in eerste instantie te ontkennen. Beschamend, wat een gebrek aan zelfreflectie.

Enige citaten uit Moody’s rapport:

“the potential impact of plausible scenarios on member states are no longer consistent with stable outlooks.”

Moody’s praises Finland attempts at collateralization, notes as reason why Finland outlook is NOT downgraded.

Netherlands’ own domestic vulnerabilities, specifically weak
growth outlook, high household indebtedness, and falling house prices

De verregaande incompetentie van de huidige minister van Financiën wordt wellicht nog slechts overtroffen door die van de Kamerleden die hem voortdurend hebben gesteund in zijn opstelling die tot dit desastreuze resultaat geleid heeft. Want wat kwam dit onverwacht. Dames en heren, of u op wilt krassen. En bij de uitgang graag een papiertje tekenen dat u afziet van wachtgeld en pensioen. Praat u niet immers geregeld vol pathos over principes, verantwoordelijkheid en de Balkenende-norm? Nou dan.

Extra pijnlijk is natuurlijk dat uit alles blijkt dat het vragen van onderpand door Moody’s als gezond financieel beleid wordt beschouwd. Maar toen de PVV, SP, SGP en PvdD spraken over een blanco cheque, was het hoongelach niet van de lucht. Nog afgelopen weekend maakte het Ministerie van Financiën met in retrospectief gênant dedain bekend, dat een  onderpand financieel ongunstig was. Die domme Finnen toch. Bij de eerstvolgende bailout gaat de tripleA definitief verloren, dat is nu wel zeker. En daarmee gaan de kosten – van het geld dat wij gaan lenen om het Zuid-Europese infuus een paar weken langer aan de praat te houden – onvermijdelijk omhoog, en zal de potsenmakers-btw alsnog omhoog moeten.

Die volgende bailout is overigens aanstaande. Spanje natuurlijk, en ditmaal zal het land het toeziend oog van het IMF niet kunnen ontlopen. Ook niet erg onverwacht, de lijdzaamheid waarmee de EU het slechte nieuws van afgelopen vrijdag dit weekend onderging, wees er al op dat maandag een rampdag zou worden, en daarin werden we niet teleurgesteld. De Spaanse rente steeg ongehinderd tot het volstrekt onhoudbare niveau van 7,59%, en trok de Italiaanse in haar zog mee tot boven de 6,3%. Vorige week al demonstreerde Spanje dat zij feitelijk niet langer toegang tot de financiële markten had, en er moet de komende tijd nog het een en ander geherfinancierd worden:

Er is tot half januari 2013 circa 216 miljard nodig, als ik het niet al te slordig heb opgeteld. Met een instortende economie kan dat alleen door het te lenen, dus…

Dus spreekt de Spaanse minister van Financiën De Guindos vandaag met zijn Duitse collega. Of er in Die Deutsche Heimat – en andere financieel gezondere landen – nog iets van 300 miljard euro rondzwerft waarvoor men nog geen bestemming gevonden heeft.

Laat ik u iets verklappen: zelfs als dat geld er is, zal het voor het redden van de Eurozone onvoldoende blijken.

Toen er vorig jaar nog ietwat raillerend gesproken werd over de kosten van een volledige Spaanse bailout, sprak men over bedragen in de orde van 600 miljard. Gezien de ervaringen tot nog toe lijkt dat inderdaad het minimum. Toen zeiden we ook al, dat de EU dat niet zou kunnen opbrengen. En ook daarin is geen verandering opgetreden.

Dát alles leidt tot de conclusie dat Duitsland nu zal moeten beslissen tussen twee kwaden die haar geen van beiden aan staan: het ongebreideld aanzetten van de geldpers, of het opblazen van de Eurozone. De ervaring tot nog toe wijst op de laatste optie, alhoewel de vraag gerechtvaardigd lijkt of het Duitse Constitutionele Hof in Karlsruhe het zal toestaan. Dat moet immers ook nog goedkeuren dat Duitsland deelneemt in het ESM, en hoewel het Hof naar verwacht zal buigen voor de ‘dringende noodzaak’, staat niet vast dat zij dit onbeperkt zullen blijven doen.

Want na Spanje komt Italië. Ik heb de oplopende Italiaanse rente hierboven al even genoemd, en ik moet eerlijkheidshalve toevoegen dat Italië de afgelopen jaren economisch succesvoller geweest is dan een land als Spanje. Maar puur economische factoren zijn niet langer van primair belang in de factoren die op de markten belangrijk zijn. Op dit moment kijkt men vooral naar de totale schuld, en wat geherfinancierd moet worden. En dan zien we dat Italië tot januari minder hoeft te lenen dan Spanje (72 miljard slechts), maar tot en met oktober 2014 dient bijna 300 miljard te worden opgehaald. En dat is vanzelfsprekend exclusief tegenvallers, krimpende economie etcera.

Zonder overdrijving kun je rustig zegen dat ook Italië komend jaar waarschijnlijk een half biljoen EU-steun nodig hebben zal. Voor de Pechtolds van deze wereld gaat het slechts om veel nullen, die worden besteed aan een prachtig ideaal. Dat de Europese belastingbetalenden dat allemaal moeten opbrengen dringt tot hen niet door.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.