Dat er onder de niet-Europese lede leden van het IMF grote onvrede heerste over het opereren van het fonds tijdens de Griekse eurocrisis was al langer een publiek geheim. Maar de vernietigende conclusies van het rapport dat vandaag werd gepubliceerd zullen verdergaande consequenties hebben dan tot nog toe werd aangenomen dat noodzakelijk zou blijken.

Christine Lagarde noemde het rapport vanmorgen nog een verslag van wat gedeeltelijk een succesverhaal is: de redding van de euro. De toezichthouders van het IMF zullen daar na lezing van het rapport anders over denken. Maar met die smoes zal Lagarde denkelijk niet wegkomen. Dat ze zelf al toegaf dat Griekenland een uniek geval was, geeft al aan dat er problemen te verwachten zijn. Voor haar, voor de EU, voor de euro, en niet te vergeten: voor Griekenland.

Een belangrijk kritiekpunt is dat Lagarde het IMF als de buitenboordmotor van de eurozone inzette:

At the euro area level, IMF staff’s position was often too close to the official line of European officials, and the IMF lost effectiveness as an independent assessor

En:

The three main bailouts for Greece, Portugal and Ireland were unprecedented in scale and character. The trio were each allowed to borrow over 2,000pc of their allocated quota – more than three times the normal limit – and accounted for 80pc of all lending by the fund between 2011 and 2014.
Greece, Ireland and Portugal accounted for 80% of IMF lending for three years.

Dat speciaal de niet-Europese toezichthouders al een hele tijd kritisch waren op het functioneren van hun directeur was bekend. Maar de schaal van aandacht die het IMF exclusief besteedde aan de Europese problemen, terwijl je van die EU-economieën mag verwachten dat ze voldoende gekwalificeerde economen beschikbaar hebben om hun eigen boontjes te doppen is toch redelijk verbijsterend.

Maar dat is niet het meest dodelijk ecommentaar op het leiderschap van Lagarde voor het IMF:

In an astonishing admission, the report said its own investigators were unable to obtain key records or penetrate the activities of secretive “ad-hoc task forces”. Mrs Lagarde herself is not accused of obstruction.

Wat hier eigenlijk staat, s dat het er veel van weg heeft dat voor veel cruciale beslissingen niet te achterhalen valt hoe men die genomen heeft. Hetgeen suggereert dat ze tot stand kwamen nadat de onderbuik tijdens een nacht met weinig slaap zodanig opspeelde dat ‘het maar moest’. Voor een organisatie als het IMF is dat een volstrekt onacceptabele manier van doen, die heel dodelijk zal zijn voor haar reputatie.

Het ergste is nog, dat het rapport conclusies trekt die mijn hierboven geformuleerde veroordeling ondersteunen. De wijze waarop het IMF te gunstige scenario’s hanteerde, in plaats van haar gebruikelijke zekerheden in te bouwen is veelzeggend.

Nog een vernietigend citaat:

“Before the launch of the euro, the IMF’s public statements tended to emphasise the advantages of the common currency. Some staff members warned that the design of the euro was fundamentally flawed but they were overruled.
(..)
After a heated internal debate, the view supportive of what was perceived to be Europe’s political project ultimately prevailed,” it said.
This pro-EMU bias continued to corrupt their thinking for years. “The IMF remained upbeat about the soundness of the European banking system and the quality of banking supervision in euro-area countries until after the start of the global financial crisis in mid-2007. This lapse was largely due to the IMF’s readiness to take the reassurances of national and euro area authorities at face value.

Een ander cruciaal punt is dat de Griekse overheid er veel beter af komt dan tot nog toe in de pers werd aangenomen:

The injustice is that the cost of the bailouts was switched to ordinary Greek citizens – the least able to support the burden – and it was never acknowledged that the true motive of EU-IMF Troika policy was to protect monetary union. Indeed, the Greeks were repeatedly blamed for failures that stemmed from the policy itself. This unfairness – the root of so much bitterness in Greece – is finally recognised in the report.
“If preventing international contagion was an essential concern, the cost of its prevention should have been borne – at least in part – by the international community as the prime beneficiary,” it said.

Dit moet en zal consequenties hebben. Over Griekenland gaan alweer enige tijd geruchten rond dat een herziening van het bail-out pakket weer noodzakelijk is. Dit zou aansluiten bij het rapport hierboven besproken, omdat het bevestigt wat al enige tijd duidelijk was: Griekenland heeft schuldenverlichting nodig, anders is een voortzetting van deze eeuwige carrousel zinloos. Met terugwerkende kracht toont dit alsnog het gelijk van Varoufakis, en de kwade wil bij de EU. Geen verrassing – het Europroject is zozeer verbonden aan het succes of finale einde van de EU, dat het onvoorstelbaar was dat er anders mee werd omgegaan.

Dat betekent niet dat Griekenland geen schuld betrof op de wijze waarop men in de problemen raakte. Maar de leiding van de EU was er zo mogelijk nog meer schuldig aan, en had daarop moeten worden aangesproken. In plaats daarvan werd Griekenland de zondebok voor alles. Handig, maar onrechtvaardig.

Het lijkt niet onwaarschijnlijk dat Christine Lagarde binnenkort op zoek moet naar een nieuwe baan. Maar dat ze bij het IMF zal worden vervangen door een volgende Europeaan, zoals altijd de gewoonte was, zal er niet in zitten – de EU heeft haar krediet voorlopig opgesoupeerd.

Binnenkort gaat het circus bail-out weer van start. Gelukkig er lijkt niemand er nog van te zullen worden. Die schuldvermindering kan men niet lang meer afwenden. Met Duitse en Nederlandse verkiezingen in aantocht kan dat nog een hoop spektakel opleveren.