Het OM maakt zich zorgen dat het de boodschappen die via Whatsapp en dergelijke worden verstuurd niet lezen kan. Dat heeft ze kennelijk al geprobeerd. Want iedereen lijkt te mogen worden afgetapt.

Het is welbeschouwd een beetje een bizarre vertoning, het OM dat zich zorgen maakt over het gebrek aan de aftapbaarheid van moderne communicatie. Want op zich zou het zich primair moeten inzetten oor de bescherming van de private communicatie van de Nederlandse burger.

Natuurlijk, natuurlijk, is het antwoord dat je krijgt als je deze vraag stelt. Maar het is belangrijk voor uw eigen veiligheid als justitie iedereen kan aftappen. Hmm, dus daarom is Nederland het land in de wereld waar met afstand alles en iedereen mag worden afgetapt van het Ministerie van V&J? Datzelfde ministerie van V&J dat al vaker heeft laten merken dat de eigen belangen zwaarder wegen dan die van een nette uitvoering van de wet? Het argument: vertrouw ons is on het geval van V&J een probleem geworden. En dat zorgt dat ik me om de versleuteling van allerhande communicatieapparatuur niet al te druk maak.

• In de eerste plaats is het luiheid, omdat het uitgaat van de gedachte dat potentiële wetsovertreders gemakkelijker elektronisch kunnen worden betrapt dan door ouderwets degelijk speurwerk.
• Bovendien is het te hoopvol: Nederland heeft nog steeds één van de laagste oplossingspercentages van criminaliteit van de wereld, zodat het simpel gezegd veel belangrijker is dat het OM zich daar eens druk over ging maken. Want je kunt nog zulke prachtige hulpmiddelen hebben, maar als degenen die die hulpmiddelen gebruiken moeten ineffectief zijn (laat ik het eens een vriendelijk etiket opplakken) dan schieten we er niets mee op.
• Mijn derde bezwaar is dat het verkrijgen van allerhande versleutelingen door het OM het gevaar in zich bergt dat die versleutelingen binnen de kortste keren op straat liggen. Justitie & infiltratie is sinds enige tijd een hot topic, en niet voor niets. Zelfs als justitie prudent en terughoudend met extra bevoegdheden om zou gaan (de geschiedenis leert anders), is het risico dat via de toezichthouders dergelijke mogelijkheden doorsijpelen eenvoudig te groot. Best fijn voor justitie dat alles daarmee weer open zou komen te liggen, maar het bevalt me allerminst. Het is niet de manier waarop dat tot stand komen moet.

Het geheim van encryptie is dat het veilig moet zijn. Het is spijtig te moeten constateren dat de veiligheid van communicatie door V&J op geen enkele manier kan worden gegarandeerd, en dat men het nog erger maken wil. De basis van alle maatregelen moet vertrouwen zijn; de stunts van het OM geven daartoe eigenlijk geen aanleiding. Kenmerkend daarvoor is het afluisteren van de Limburgse politicus Jos van Rey geweest. Men vermoedde iets (corruptie) dat ook met afluisteren (vrijwel) niet bewijsbaar bleek, maar als ‘bijvangst’ had men voldoende gevonden (partijpolitieke corruptie bij burgemeestersbenoeming) om hem alsnog voor iets geheel anders een veroordeling te kunnen bezorgen. Dat lijkt verdacht veel op ‘Barbertje moet hangen’, en dat is geen geruststellend idee.

Als dat de manier is waarop het OM afluisteren inzet, is het de hoogste tijd dat aan strengere regels te binden, niet hen meer bevoegdheden of middelen te verschaffen. Het OM houdt zich al te weinig aan de formele codes, en extra ruimte biedt weinig anders dan schijnzekerheid.