Wat te doen aan de stikstofproblematiek? Het nu gepubliceerde advies is onuitgesproken vernietigend over Nederlandse bureaucraten.

Bovendien valt te hopen dat Nederlandse bureaucraten er meer van begrijpen dan de staatsomroep. Het was weer bar en boos wat ik bij de staatsomroep er over las:

“De twee belangrijke componenten van stikstof, NO₂ en NH₃, worden beide waargenomen vanuit de ruimte. Satellieten geven dagelijks informatie voor Nederland over gebieden van ongeveer 5 tot 10 kilometer.”

Maar ik vrees het ergste, aangezien dit een verkorte bureaucratisch geïnspireerde beschrijving is van een chemische situatie. Stikstof (afgekort tot element N in bovenstaande chemische formules van respectievelijk stikstofdioxide/nitriet en methaan) is het element waarover iedereen het heeft, maar dat in vrije vorm rondom ons in de lucht (N2) vrijwel inert is, en 80% van lucht uitmaakt. Zie ook de illustratie boven dit stukje.

Als onderdeel van de chemische verbinding nitriet kan het bij neerslag echter worden omgezet in een zuur (salpeterig zuur) dat veel kalkverbindingen (zoals botjes van vogels en kleine diere, etc) aantast. (reactie van NO₂, naar HNO₂ naar Ca(NO₂)_2.

U ziet mijn probleem met de NOS-verslaggeving. In feite draaien ze de zaak chemisch gezien om, maar dan begrijpt bijna helemaal niemand het meer.

Maar de neerslag van die zuren betekent niet dat de stoffen waarvan je last hebt of krijgt een straathoek verder de lucht zijn in gegaan, zoals de bureaucratie het zich schijnbaar voorstelt. De normen die men op het ministerie hanteert gaan terug op de zure regen-hysterie uit de jaren tachtig. Alle Europese bossen zouden door de zure regen worden bedreigd. Nadien is er nog weinig van vernomen, want het bleek allemaal veel complexer te liggen.

Maar in Nederland had de ambtenarij het al op gepakt en was aan de normen gaan werken. De commissie-Hordijk stelt nu dat die berekeningen te gedetailleerd zijn om wetenschappelijk verdedigbaar te blijven. Net zo min als dat je per molecuul kunt bepalen waar iets terecht komt, kun je dat met de beperkte hoeveelheden die de Nederlandse ambtenarij in haar voorschriften heft opgenomen zeggen Hordijk cs, en ze hebben gelijk:

De commissie stelt dat de berekeningen waar de overheid om vraagt zo gedetailleerd zijn, dat het “niet meer in balans is met de mate van wetenschappelijke onzekerheid over de neerslag van stikstof”. Zo wordt de neerslag weergegeven voor één hectare, maar de wetenschappelijke zekerheid op zo’n kleine schaal is volgens de commissie onzeker.

Onzeker is hier overigens een eufemisme voor onmogelijk. Bovendien speelt het aloude mechanisme een rol dat de Rijndelta (in casu West-Nederland) een lage kom vormt in het landschap waarin de uitstoot van de Duitse industrie zich verzamelt. Ook als in Nederland niets wordt uitgestoten zullen de normen in ons land altijd dicht worden benaderd. Anderzijds is het ook niet zo dat je helemaal niets kunt zeggen van wat er gebeurt, en dat is waar de commissie-Hordijk voor lijkt te pleiten.

Gat het kabinet hier aan toegeven en wordt aangestuurd op andere rekenmodellen? Dat is bureaucratisch probleem nummer twee: bij de EU is het bestaande systeem en haar consequenties aangemeld, en het schijnt zo goed als onmogelijk om dat terug te draaien.

Opnieuw – net als gisteren over Urgenda – bij de bureaucratie die de normen ooit opstelde, wil het er niet in dat het noodzakelijk is die ooit extreem geformuleerde normen te nuanceren omdat de situatie nu niet alleen niet werkbaar kan zijn, maar ook nooit enig positief resultaat zal leveren. Daarom is dit een bureaucratisch falen: de bureaucratie in Nederland en Brussel wil handhaven, maar mist de kennis om de bestaande normen te beoordelen op hun waarde voor een positief beleid.