Wat maakt de mens tot wat hij is? Voor Toon Kasdorp was dat simpel: de combinatie van taal en macht.

Mensen hebben zich kunnen handhaven in de wereld, niet omdat we als individuen zoveel sterker of slimmer zijn dan andere dieren, maar omdat we effectief in grote groepen kunnen opereren. Niet mensen, maar menselijke samenlevingen zijn machtig. Ze zijn dat in de eerste plaats door het gebruik van taal. Onze taal is een complex dynamisch systeem, dat een oneindig aantal mogelijkheden biedt om iets uit te drukken en te communiceren. Talen bestaan er in grote variatie, maar hun structuur, waardoor ze zulke ongelimiteerde hoeveelheid betekenissen tot uitdrukking kunnen brengen hebben alle talen gemeen.

Taal is niet alleen maar een communicatiemiddel, maar dient ook tot het maken van plannen, het voorbereiden van reeksen van samenhangende handelingen tot het bereiken dus van gemeenschappelijk doelen.

Voor het formuleren van een doel is het nodig om modellen van een toekomstige en vooralsnog potentiële werkelijkheid te maken. Woorden, grammatica en syntaxis zijn daarvoor niet voldoende, er is daarnaast ook behoefte aan symbolen die geen woorden zijn en waar niet altijd een gesproken equivalent van bestaat. Muziek is een taal, wiskunde is een taal, geografische symbolen vormen een taal, die in kaarten en atlassen wordt gesproken.

De macht van samenlevingen komt voort uit het menselijk vermogen in grote groepen samen te werken en te communiceren, uit het maken en uitvoeren van gemeenschappelijke projecten. Taal en het maken van modellen met behulp van symbolen zijn machtsmiddelen. Al het andere, waaronder het maken en gebruiken van instrumenten en machines, het aanwenden van externe energie en het spectaculaire creëren van de eigen fysieke omgeving is gevolg, het wordt allemaal door taal mogelijk gemaakt.

De evolutie leidt ertoe dat levende wezens, die aan haar werking onderworpen zijn, verbeteren op de punten die voor overleving en voortplanting essentieel zijn. Voor mensen is dat het vermogen om in grote groepen te functioneren, om een cultuur te onderhouden.

De geschiktheid om in groepen te functioneren is de ware motor geweest van de snelle menselijke evolutie.

---

Dit artikel over Taal en macht verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.