Een wantrouwende overheid maakt meer kapot dan je lief is. Zou een stuk meer vertrouwen in de burgers van dit land niet beter zijn?

Is het meest mensonterende aan armoede niets te besteden hebben? Zijn de Corona-maatregelen het zwaarst om te dragen? Zijn de scheuren in je huis van de Groningse aardbevingen het meest ondraaglijk? Dat je door onbekenden als racist wordt versleten? Zijn stikstofmaatregelen voor boeren het ergst? Dat de Belastingdienst haar fraudejacht botviert op bepaalde groepen?

Of hebben al deze zaken iets fundamenteels gemeenschappelijk dat ons in ons mens zijn dieper raakt? In al deze gevallen wordt de autonomie van mensen ontnomen. En zelfs dat is mogelijk niet het meest vernietigend. Daarbovenop word je de mogelijkheid ontnomen om zelf je verantwoordelijkheid te nemen en word je daarbij het vertrouwen vanuit anderen, de samenleving, gewoonweg onthouden.

Dat je arm bent en daardoor beperkt wordt is één ding, maar als daardoor op je wordt neergekeken en je moet ondergaan wat anderen voor je bedenken in plaats van te luisteren naar wat je echt nodig hebt, maakt nog meer kwetsbaar. Voedselbanken en andere banken worden je door de strot gedrukt. Het basisinkomen dat als heilige graal door voorstanders wordt verkocht, die íedereen dan afhankelijk maakt van de overheid, verzwakt nog meer je positie, alsook van je omgeving die dan in hetzelfde schuitje verkeert waardoor ze je niet meer te hulp kan schieten en geeft een onuitgesproken signaal af dat er onvoldoende vertrouwen in mensen is om voor zichzelf te kunnen zorgen.

Dat mensenrechten door Corona-beleid zwaar onder druk staan, zouden de meesten nog kunnen begrijpen als ze voor gelijkwaardig werden aanzien. Als we niet als kleine kinderen op paternalistische wijze worden toegesproken, ons informatie wordt verzwegen, WOB verzoeken van journalisten rond het Corona-beleid werden afgewezen, heel veel belastinggeld wordt uitgegeven over onze hoofden heen zonder de bevolking daarin mee te nemen. En zelfs nu er meer bekend is, ons via een Corona-wet tot zaken te dwingen, ons te straffen… Vanwaar dat wantrouwen? Omdat er Viruswaanzin demonstraties zijn? Zouden deze juist niet het resultaat zijn van al dat stiekeme gedoe? Kinderen krijgen wordt ons toevertrouwd, maar rekening houden met de chronisch zieken en ouderen in onze samenleving zou niet lukken op basis van vrijwilligheid? Waaraan hebben mensen dit basisgevoel van wantrouwen verdiend? Volksvertegenwoordigers dienen het volk te vertegenwoordigen en daarmee ook verantwoording af te leggen, maar dat laatste gaat zelfs richting de Tweede Kamer héél moeizaam en met horten en stoten? Zelfs de tweede versie van de aankomende Corona-wet laat aan veel duidelijkheid en inspraak te wensen over.

Je huis scheurt dusdanig, dat je alleen nog maar weg kan met fors verlies. Veel schade betekent zeer lange wachttijden voor inspectie en een zeer onzekere uitkomst. Het drukt op alle aspecten in het leven van kinderen en volwassenen, ontwikkelingskansen, onderwijs, baan, toekomstperspectief. Maar de overheid wil koste wat het kost de vooropgestelde procedures doorlopen, ook al wordt de wachtlijst steeds langer en lijkt het hen niet te deren dat ze al die tijd vele huishoudens, gezinnen in een wurggreep houden waarin ze geen kant op kunnen zonder forse schade in welke zin dan ook. Het is alleen nog maar kiezen tussen nog slechtere keuzes. Wie enige menselijkheid bezit, moet erkennen dat dit niet meer onder keuzes maken valt. Ook hier wordt alle ruimte ontnomen om zelf verantwoordelijk te zijn over je leven. En lijk je op een diep overheidswantrouwen in bewoners te stuiten, gezien de bureaucratie waaraan krampachtig wordt vastgehouden.

Evenzeer bij het racismedebat is er nog maar één mening de juiste en voor blanke mensen niet eens meer voorhanden, want die blijken per definitie racistisch. Het devalueert alle goede daden die ook blanke mensen ooit voor andere mensen hebben gedaan. Al die goedheid, waarover nu feitelijk het signaal wordt afgegeven dat deze daden slecht moeten zijn omdat ze afkomstig zijn van blanke mensen. Ook hier wordt mensen alle ruimte ontnomen om verantwoordelijkheid voor hun leven te dragen in verbinding met anderen. En wantrouwt men de blanke mens.
Boeren krijgen het eenzijdige wijzende vingertje dat ze stikstofdepositie moeten reduceren. En dat niet alleen, het mag alleen volgens het boekje van de Nederlandse overheid. Boeren die eigen oplossingen aandragen, praten tegen dovemansoren. Alsof boeren niet verantwoordelijk kunnen handelen. Alsof ze alleen maar dood en verderf zaaien, vijanden van de natuur zijn. Als dat zo was, zou er geen levend landbouwdier meer rondlopen.

Dat de Belastingdienst op basis van vermoedens en vooroordelen je als (mogelijk) fraudeur aanmerkt, zodat je in zware financiële problemen terechtkomt, ontneemt ook hier weer alle ruimte tot eigen verantwoordelijkheid en een diep wantrouwen richting een deel van de bevolking.

Als je zo denkt over en handelt naar de mensen die je als volksvertegenwoordigers vertegenwoordigd en ook nog heult met drammende, eisende en extreem demagogische activisten dan is er iets grondig mis met de Nederlandse democratie.

Als je mensen, die een andere mening hebben en/of structurele schrijnende situaties in Nederland belichten, wegzet als extreem, facist, nazist, omdat dat je niet goed uitkomt of je er niks bij kan voorstellen, dan verplicht je mensen tot het keurslijf van één mond, waardoor iedereen op termijn in de samenleving hiervan de rekening betaalt. Als de meest gore verwensingen voorbij komen, gesteund door landelijke volksvertegenwoordigers, en je ziet vervolgens de campagne van de gemeente Amsterdam tegen racisme, dan knapt er iets.

Als je mensen niet alleen alles ontneemt, hen geen ruimte biedt om verantwoordelijkheid te nemen en eigen keuzes te maken, ze overspoelt met wantrouwen en daarbovenop ook nog eens openlijk activisten steunt die de samenleving proberen te beroven van alle medemenselijkheid, dan is er iets grondig mis met je als land. Je ziet het ook bij de Europese Unie en in andere delen van de wereld: overheden wantrouwen de gewone mens. Zien deze als incompatibel om eigen levenskeuzes te maken. Voor hen is het de asociaal die willens en wetens zijn medemens met zwakkere gezondheid zal blootstellen als zijn mensenrechten niet worden ontnomen. Die als boer zijn eigen nest zal bevuilen uit winstmaximalisatie, die constant loopt te frauderen en het verdient om arm te zijn en/of te wonen in een huis dat de overheid uit winstbejag heeft laten scheuren. Wie is er dan niet te vertrouwen? Verre van kon de bevolking decennia geleden blind vertrouwen op de overheid. Er was nog een hele weg te gaan. Maar nu meer dan ooit lijken we alleen verder te zijn afgegleden, terwijl de samenhorigheid op microniveau, zeer dichtbij mensen, weer lijkt toe te nemen, ook tussen andersdenkenden.

Misschien ligt de oplossing wel in één druk op de knop: televisies, mobieltjes en alle andere schermpjes uit, totdat de invloedrijken weer een keer normaal gaan doen. En als de overheid onrechtmatig vervolgt en straft, dan bundelen we onze krachten samen om te laten zien hoe het ook kan. We komen op voor elke respectvol geuite andere mening, ook al sluit deze niet aan bij de onze, gewoonweg omdat deze bestaansrecht heeft en het verschil juist bijdraagt aan een betere toekomst voor allen. Laten we elkaar wel het rechtvaardig vertrouwen gunnen, zeker nu het overheidswantrouwen in mensen zo welig tiert.

---

Dit artikel verscheen eerder op de Groningerkrant.nl

Meer commentaar op de overheid op Veren of Lood vindt u hier.