Door moderne communicatiemiddelen zijn we in staat er veel grotere samenlevingen op na te houden dan vroeger het geval was. Maar wat te doen met vluchtelingen?

Die grotere samenlevingen stellen eisen aan hun leden waar de evolutie ons niet voor heeft uitgerust. Onze genen zijn geschikt voor groepen van een paar tientallen of desnoods honderden mensen, maar niet gemaakt voor samenlevingen van miljoenen mensen. We kunnen bij de problemen die daarin ontstaan niet afgaan op onze instincten, maar moeten het hebben van betrouwbare wetenschappelijke kennis.

De kennis die we hebben over het functioneren van onze megasamenlevingen is beperkt. De sociologie is meer een ideologie dan een wetenschap en de sociobiologie staat nog in de kinderschoenen.

Tegenover een probleem, als de grote vluchtelingenstroom naar Europa of het veel oudere probleem van de zwarte getto’s in de Verenigde Staten, staan we in feite met lege handen.
We hebben onszelf gebonden aan een wetgeving en aan verdragen die voor de bestaande situatie niet geschikt zijn. In plaats van de regelgeving aan te passen aan de nieuwe problemen die in onze samenleving ontstaan, veroordelen we iedere oplossing die met het bestaande recht in strijd dreigt te komen.

Een klassiek voorbeeld is de poging van de gemeente Rotterdam om in de zeventiger jaren, in een vroeg stadium dus, het probleem van de toestroom van vreemdelingen aan te pakken. Het college van B&W wilde huisvesting van vreemdelingen per huizenblok in de stad beperken tot een klein en overzichtelijk aantal. Zo zou naar hun mening de integratie van de nieuwe bewoners op een ordelijke manier kunnen verlopen en problemen tussen de bestaande bevolking en de nieuwkomers voorkomen kunnen worden. Dit idee is toen zonder veel omhaal afgeschoten door Den Haag. Wetten en verdragen voorzagen er niet in en daar was de kous mee af.

Achteraf is duidelijk dat in een klein en dichtbevolkt land de oplossing van burgemeester Thomassen en zijn college mogelijk de juiste zou zijn geweest en dat de brute weigering vanuit Den Haag om daar juridische en bestuurlijke medewerking aan te geven de etnische problemen van nu onvermijdelijk hebben gemaakt. De nieuwe vluchtelingenstroom van vandaag schuift aan bij de bestaande moslim sub-samenlevingen in Nederland en versterkt daar een al bestaande etnisch/religieuze tegenstelling.

Ik denk dat wat we nodig hebben een wetenschap is die maatschappelijke problemen in een vroeg stadium kan analyseren, op een manier waar iedereen zich in zou kunnen vinden. Uit die analyse zouden dan oplossingen kunnen worden afgeleid waarover gediscussieerd en waar tussen gekozen zou kunnen worden. Nu staan we met lege handen. De maatregelen die we nemen zijn lapmiddelen die weinig anders doen dan problemen voor ons uitschuiven, waardoor ze in feite alleen maar groter en onbeheersbaarder worden.

De trek vanuit Afrika en Arabië naar het noorden wordt gevoed door de sterke bevolkingstoename in het zuiden en het gebrek aan organisatie in hun samenlevingen. De gedachte dat de stroom hierheen met prikkeldraad kan worden tegengehouden, zoals Hongarije dat probeert te doen, is een illusie. Als de stroom eenmaal bestaat zoekt die zich een weg om alle hinderpalen heen.

De enige oplossing is kanaliseren en het aanbieden van een bestemming die voldoende aantrekkelijk is om als alternatief voor Europa te dienen.

Zo’n bestemming zouden nieuwe vestigingen kunnen zijn in het lege deel van Afrika, aan de kust bijvoorbeeld van Marokko of Mauritanië, waar met behulp van westers geld en knowhow commerciële centra kunnen groeien, bewoond door mensen uit het zuiden. Daar kan dan een nieuw soort Afrikaanse samenleving ontstaan waar men zich beter thuis zou voelen dan in Europa en van waaruit voor Afrika een maatschappelijke vernieuwing plaats zou kunnen vinden.

Ik denk dat we met zijn alle onderschat hebben hoe moeilijk het is om bestaande samenlevingen te veranderen en aan te passen aan de moderne tijd. Waarschijnlijk is het opzetten van een compleet nieuwe samenleving veel effectiever en kan die als ze eenmaal bestaat meer doen aan de modernisering van het Afrikaanse continent dan het neokolonialisme uit het noorden. Hoe dan ook, met de armen over elkaar afwachten en hopen dat de bui wel over zal trekken gaat niet werken.

---

Dit artikel over vluchtelingen verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.