Op 22 augustus 2015 stond er een samenvatting in de Volkskrant van een aantal stukken die er eerder in hadden gestaan over het migratievraagstuk in Europa.

Het debat daarover in Europa werd volgens Paul Collier aan de ene kant gedomineerd door mensen zonder hoofd en aan de andere door mensen zonder hart. Dat leek me zo’n beetje de verstandigste opmerking die terug te vinden was in de uitgebreide samenvatting van Tempelman. Inbreng is er van Jan en alleman, maar praktisch niemand die het probleem helder formuleert en die met een mogelijke oplossing komt.

Men volstaat bij de Volkskrant met te constateren dat er eigenlijk geen oplossing is. Dat we de migratie maar over ons heen moeten laten komen en er ons zo goed mogelijk bij aanpassen.

De krant verwees naar de vluchtelingenstromen uit Oost-Europa na de Tweede Wereldoorlog en betwijfelde ‘grondig’ of de verschillen tussen al die VolksDuitsers die naar de Bondsrepubliek kwamen en de Westfalen die daar van oudsher woonden, nu zoveel kleiner waren dan de verschillen tussen Marokkanen en Nederlanders. De schrijver wees er verder op dat er veel immigranten zijn in Nederland die wel bijdragen aan onze economie en aan de schatkist, met name dan de Oost-Europese immigranten.

De idee dat er geen wezenlijk verschil is tussen de vluchtelingen van toen en nu werd niet beargumenteerd, terwijl die verschillen er zo duidelijk wel zijn. De vluchtelingen uit Oost-Europa zagen zich zelf als Duitsers en wilden niets liever dan integreren. Ze hadden dezelfde christelijke godsdienst als de mensen in het gastland. Ze hadden een economische inbreng en hun aantal was wel groot, maar het was begrensd. Het aantal moslims en zwarte Afrikanen is veel groter en door hun hoge geboortecijfers in wezen onbegrensd. Het naoorlogse Duitsland was een nieuw land en als gevolg van de wederopbouw was er werkgelegenheid voor iedereen. Allebei, gastland en immigranten, verkeerden in heel andere omstandigheden dan die van het Europa van vandaag .

Mijn vrouw had een moeder die Duitse was en een van haar Duitse neven is getrouwd met een Roemeense, die in Roemenië als een Volks Duitse gold, dat wil zeggen: iemand die afkomstig was uit een van de vele etnische enclaves die Roemenië historisch kende. Die enclaves waren een gevolg waren van een bewuste etnische ‘verdeel en heers’ politiek van de Ottomaanse overheersers. Van haar hoorde ik dat ze inderdaad gebrekkig Duits spraken, zoals de Volkskrant beweerde, toen ze in Duitsland aankwamen, maar dat dit geen beletsel was om binnen één jaar te integreren. Ze wilden met zijn allen niets liever en kregen er van de Bondsrepubliek alle faciliteiten voor.

De hele vergelijking tussen de naoorlogse Ostflüchtlingen en de zwarte Afrikanen en moslims van nu slaat nergens op. De vluchtelingen voor armoede die tegenwoordig in zulke grote aantallen naar Europa trekken en hier werkloos zitten te zijn, vormen een drain op onze economie en bovendien worden die mensen gemist in hun land van herkomst. Wie meent dat we het probleem van de tegenwoordige immigratie op dezelfde manier op kunnen lossen als de Duitsers dat na de oorlog deden, vergist zich deerlijk.

Over de PVV van Wilders en de FN van Marine Le Pen wordt in de Nederlandse media alleen in de meest negatieve termen gesproken. Je leest nergens in het Volkskrant het verhaal dat Marine Le Pen en Geert Wilders in hun partij een dam opwerpen tegen het soort mensen dat over bootvluchtelingen spreekt als over lekkere hapjes voor de haaien. De PVV heeft helemaal geen leden en in tegenstelling tot haar vader trekt Marine Le Pen in haar partij grenzen. Haar aanhang is anti-immigratie, maar haar partij wijst vreemdelingenhaat van de hand. Le Pen sr. is intussen uit zijn eigen oude partij gezet. En net als Le Pen jr. wil ook Wilders van geweld en haat zaaien niets weten.

Wat de mensen bezielt die zich zo opwinden over zijn minder, minder, minder begrijp ik eerlijk gezegd niet. Wie de paniek veroorzaken zijn de mensen die hem in de schoenen schuiven dat hij oude mensen en kleine kinderen wil gaan deporteren. U herinnert zich misschien dat Aboutaleb het daarover had op de TV in zijn zomeravond gesprek. Zijn oude vader was al een keer uit Algerije gezet en die was bang dat zoiets nu in Nederland weer ging gebeuren. Aboutaleb weet natuurlijk als geen ander dat Wilders dat niet van plan is en dat er bovendien voor zo’n beleid in Nederland nooit een meerderheid te vinden zal zijn. Die had zijn vader dus gemakkelijk gerust kunnen stellen en heeft dat waarschijnlijk ook wel gedaan. Toch maakt hij misbruik van dit verhaal in zijn politiek gemotiveerde TV optreden. Wilders wil alleen van criminele Marokkanen af en verder wil hij de immigratie stromen stoppen. Het recht om die mening uit te dragen heeft hij, zolang hij voor het uitdragen daarvan democratische middelen gebruikt. Over hoe dat zou moeten, de immigratie op een fatsoenlijke manier stoppen, heeft hij overigens al even weinig idee als de Volkskrant. Maar de krant zou blij horen te zijn dat het anti-immigratie standpunt hier democratisch wordt verdedigd op de manier waarop Wilders dat doet, in plaats van met betogingen als van Pegida.

Ik geloof niet dat er ooit een verstandig woord uit de Frankfurter Schule is gekomen, niet uit de mond van Marcuse en niet uit die van Habermas, maar een opmerking van Habermas, die de Volkskrant in haar samenvatting citeerde, verdient bijzondere vermelding. Habermas suggereerde dat de migratiestromen de in zich zelf gekeerde Europese culturen poreuzer zullen maken en daardoor bevattelijker voor elkaar en voor de wereld. Hoe precies, liet hij in het midden.

‘Geen grens is zo robuust’, zei de Volkskrant, of mensen komen er over heen. Jawel, maar als zo’n grens er tussen Noord en Zuid-Korea niet zou staan, dan leefde er geen mens meer in het Noorden. Goed bewaakte grenzen rond Europa zouden het verschil kunnen maken tussen tienduizenden en miljoenen immigranten per jaar en dat scheelt een factor honderd. Het idee is dus geen onzin.

Persoonlijk zou ik er toch niet meteen voor pleiten. De gedachte van Philippe Remarque, dat we welvaart moeten delen om hem te kunnen behouden spreekt me aan. Ik vind het fraai uitgedrukt en bovendien geeft de gedachte aan de Europese gemeenschap een opdracht die uitgaat boven platte verhoging van de eigen, toch al zo hoge welvaart.

Als we ons tot taak stellen om buiten Europa aan de economische en politieke vluchtelingen uit Afrika en Arabië een alternatief te bieden, dan slaan we daarmee twee vliegen in een klap. We buigen de menselijke stroom af die Europa de komende decennia dreigt te overspoelen, maar we bieden ook een alternatief voor de armoede en het geweld in de thuislanden van de vluchtelingen. Van een welvaart generator in Afrika zelf zouden niet alleen de relatief welgestelde jongeren profiteren, die de tocht naar Europa kunnen betalen en overleven, maar ook de thuisblijvers die dat niet kunnen.

Over hoe Europa dat volgens mij aan moet pakken gaan een aantal van mijn andere stukjes.

---

Dit essay verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp