Het referendum over een grondwet voor de EU van Brussel was een stevig fiasco voor de elites van Nederland, Frankrijk èn Brussel. Begrepen hebben ze het nog steeds niet.

Hoe is het mogelijk dat de voorzitter van de FNV een positief stemadvies geeft voor het referendum terwijl van zijn achterban praktisch niemand ja stemt? Wist hij niet wat er leefde? Kon het hem niet schelen, of vond hij een ja zo belangrijk dat hij tegen de stroom in moest roeien? Dacht hij dat zijn positie zo sterk was dat hij zijn leden mee kon krijgen tegen hun eigen overtuiging in?

Een rol zal zeker hebben gespeeld dat hij op het moment dat hij het advies uitbracht al was afgetreden als voorzitter. Hij hoeft niet meer gekozen te worden en meent misschien niets meer te vertegenwoordigen behalve zich zelf. Toch, wat hij zegt en doet treft ook zijn opvolger en het bestuur van de Federatie Nederlandse Vakverenigingen.

De Waal staat niet alleen. 80% Van de Nederlandse politiek stond achter dit slechte stuk, waar Europa veel problemen mee zou hebben gekregen als het in werking zou zijn getreden. Twee derde van de Nederlandse bevolking was er tegen. Om de verkeerde redenen misschien, maar gelukkig toch.

Opvallend detail tijdens de campagne was dat de woordvoerders van nee hun argumenten niet hoefden te verzinnen, die kwamen er van zelf uitrollen, maar de voorstanders van het ja hadden grote moeite. Toen Verhagen door Rouvoet werd uitgedaagd om drie voorbeelden of desnoods één voorbeeld te noemen van zaken waar Nederland op grond van het referendum meer invloed kreeg, moest hij het antwoord schuldig blijven.

Dat was spectaculair, maar niet meer dan een van de vele voorbeelden waaruit bleek dat kennis van de materie bij de voorstanders ontbrak. Kennelijk was een algemeen positieve Europese gezindheid voldoende om de bevolking te overtuigen. Het voorbeeld van de gele kaart die geen gele kaart bleek te zijn, was een fraai bewijs dat de voorstanders niet wisten waar het over ging.

Die twee punten, de invloed die Nederland zou overhouden en die gele kaart waren het enige inhoudelijke deel van de campagne die ik mij kan herinneren. Over de inhoud werd verder eigenlijk nauwelijks gesproken. Men was voor de eenwording of er tegen terwijl het toch duidelijk was dat de voorbereidende commissie broddelwerk geleverd had en de regeringsleiders die zo keihard hadden onderhandeld niet goed geweten hadden waar zij mee bezig waren. Misschien dat zij zich door hun deskundigen slecht hadden laten voorlichten. Niemand van hen had zelf het ontwerp van de grondwet helemaal gelezen, laat staan begrepen.

Toch wilde men ons doen geloven dat het voor Europa noodzakelijk was dat het ding werd aangenomen. Als we ooit nog een goedwerkende Gemeenschap (geen Unie bij voorkeur) zullen krijgen dan zal dat komen doordat de Europese bevolking tegen de wil van hun politici heeft besloten een grondwet af te wijzen, die voor tenminste een generatie iedere grotere efficiency bij de oplossing van de grote Europese problemen zou hebben geblokkeerd.

Terecht heeft het establishment van links en rechts in Frankrijk het nee van de bevolking als een motie van wantrouwen opgevat. Het ontbreekt de politieke en ambtelijke leiding aan inzicht in de samenleving en aan bekwaamheid en dat is niet alleen in Frankrijk het geval. Ook in Nederland is de Europese Unie een vlucht naar voren van een generatie bestuurders die in eigen huis de grip op de materie zijn kwijt geraakt.

---

Dit artikel over de EU van Brussel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.