Over de val van de euro had ik me voorgenomen nooit meer voorspellingen te doen. Dat is dit dan ook niet, maar het scheelt weinig. Met dank aan Spanje.

Dit weekend las ik een aardig interview met FvD-senator Paul Frentrop in het FD, waarin deze bekende dat hij in 2012 had voorspeld dat de euro binnen vijf jaar geschiedenis zou zijn. En dat hij daarvan had geleerd dat voorspellingen dienaangaande tricky zijn, maar dat dit zijn mening over de levensvatbaarheid van de munt niet had geschokt.

Dat voelde bekend. Ik herinner me nog van de Griekse crisis dat ook ik de val van de euro toen regelmatig voorspelde; maar ik ging dan ook uit van de bestaande regels. Dat bleek de ware misvatting: de gedachte dat men in Brussel zou beseffen dat de regels ooit waren bedacht ter bescherming van de EU en haar burgers, en dat men die derhalve respecteren zou.

Sindsdien weten we beter. U kent het principe van slechte gokjes die niet worden afgestraft? Nog éééééén keertje dan… En als het eindelijk fout gaat is de ellende niet te overzien.

Onze politici vertelden dat we aan de leningen aan Griekenland zouden verdienen (JK de Jager, toenmalig MinFin.), en dat na afloop van de crisis de zaken op orde zouden worden gebracht.

We wachten daar nog steeds op. Wel werd lang gepraat over een Bankenunie (zodat alles in één keer door het putje zou gaan als het echt faalde), was er veel gepraat over die onzalige Eurobonds, die weinig anders doen dan de inzet verhogen voor dezelfde onzinnige gokjes, maar fundamentele hervormingen in de landen waar het echte probleem zat kwamen er niet of onvoldoende. Toen ook de economische heropleving van Italië maar niet op gang wilde komen was wel duidelijk dat we zaten te wachten tot de bijl zou vallen – maar dat we uit misplaatste solidariteit halsstarrig weigerden onze nekken er onder vandaan te halen. De hele economische herstelperiode na 2010 was sowieso zwakjes, dus voor de voorspelling van wat komen zou als de economie weer bergafwaarts ging hoefde je echt geen visionair te zijn. Basiskennis van de rekenkunde was afdoende, maar politieke berekening is nu eenmaal gebaseerd op een niet-Euclidisch systeem. Dus ‘zag’ men het (liever) niet.

Om even terug te grijpen op de reden waarom de val van de euro nu wel aanstaande zou zijn: omdat niemand nog langer wil betalen voor het in stand houden van het experiment. Althans, in de overheden van de rijke landen. Die hebben in de afgelopen tien jaar hun bevolkingen al onevenredig uitgeperst ten behoeve van de euro (en en passant hebben ze hun middenklassen vernietigd), maar ze zien aan komen dat het uiteindelijk allemaal niet helpt, aangezien elk hulppakket waarvoor niet met bloed zweet en tranen is gewerkt voor de ontvangers te weinig waarde heeft om consciëntieus mee om te gaan. En, mogelijk belangrijker; dat als er nu opnieuw geld wordt gefourneerd, de toekomstige financiers (van de al even onvermijdelijke volgende crisis ná de huidige) uit een opnieuw krimpende vijver zullen moeten komen. Het zal derhalve vanzelf op de klippen lopen, en dat perspectief is nu ook bij de politici in de rijkere landen aan het doordringen.

Vandaar de weigering van landen als Nederland, Finland en Oostenrijk om zich nog langer door Duitse schuldgevoelens tot solidariteit te laten verplichten.

Spanje zit er tot de strot in
Dat blijkt nu maar goed ook. Spanje heeft als gevolg van de Corona-crisis niet zomaar geld nodig: het hele land blijkt financieel uiteen te vallen.

An economic collapse is underway. Spain officially sent to the European Union a request for a bailout this year and a new era of adjustments starting in 2021 in order to make sustainable the gigantic jump in public debt.
The forecast is the budget deficit will skyrocket to 10.3% of the Gross Domestic Product this year and for the debt to jump from 95.5% to 115.5% , a level that exceeds the worst …

Dit is een Engelse vertaling uit een grote Spaanse krant (El Mundo). Het laat zien in welk een predicament de EU zich heeft gemanoeuvreerd door tien jaar indolent te hopen dat eventuele economische groei een nieuwe basis onder de euro zou leggen. En nu is het te laat. En Spanje voorziet zelfs in 2021 maar een gedeeltelijk herstel van een dramatisch 2020. Wie beseft dat overheidsprognoses altijd het beste scenario presenteren tenzij daartoe zwaarwegende redenen zijn, zal van onderstaande niet vrolijk worden:

En:

The budget plan that the Government sent to Brussels last night includes an economic debacle as a result of the crisis that has unleashed the coronavirus: according to its estimates, the Gross Domestic Product (GDP) will collapse 9.2% this year, while the rate unemployment will skyrocket from 14% to 19%.
In addition, the Government now maintains that the recovery will be asymmetric,  in 2021 everything lost will not be recovered.
All the jobs created in the the last four years will vanish. And the recovery will only return to the level in 2017.

Italië is er zoals vaker nòg slechter aan toe, want daar is de staatsschuld fundamenteel hoger, en moet de sanering van de bankensector – waarmee Spanje noodgedwongen al jaren bezig is – nog beginnen. In Zuid-Europa worstelt men nu al een paar jaar met het overeind houden van die banken, en eer de Corona-crisis voorbij is zullen daar nog wel een paar grote klappen te horen zijn.

De meeste economen weigeren tactvol de val van de euro te overwegen, maar toch is het heel simpel: de euro stort ineen op het moment waarop de sterke lidstaten er niet langer voor wensen te betalen. Je kunt daarvan zeggen wat je wilt, maar herkenbaar is dat dat moment is aangebroken. De rest is vooral een kwestie van politieke afwikkeling. Dat daarna de EU de eurozone in het graf zal volgen lijkt meer dan waarschijnlijk – uiteindelijk hebben ze in Brussel al tientallen jaren niets anders beweerd, en ze hebben er naar mijn mening intussen zo’n grote inzet op staan dat iets anders nauwelijks denkbaar is.

Nexit? Te laat!
Met andere woorden: met nadenken over een Nexit zijn we te laat, maar het kan nooit kwaad na te denken over wat komen moet, en waarmee we de huidige kapotte gereedschappen moeten vervangen. Uiteindelijk is een munt immers niets anders dan een stuk gereedschap van economische aard. En met sommige gereedschappen moet je onoordeelkundige lieden niet laten spelen. Dus een scheiding van economisch zwak van economisch sterk is wel degelijk geboden.