Binnen de rechterlijke macht in Nederland wordt heel anders naar het strafrecht gekeken dan dat bevolking en overheid er van verwachten.

Zes jaar geleden[1] klaagde een rechter over de bemoeienis van de politiek met het tbs-systeem. De nadruk was volgens hem helemaal komen te liggen op de bescherming van het publiek, terwijl 80% van de tbs verpleegden buiten de recidive blijft, meende hij.

Je vraagt je af hoe die rechter dat weet en of hij, nu we net weer zo ’n gruwelijke moord door een vrijlopende tbs’er hebben meegemaakt, er nog net zo over denkt. Uit het feit dat hij maar 20% van de tbs’ers opnieuw voor het hekje krijgt, mag hij niet afleiden dat de rest na ontslag uit tbs een leven zonder misdaad is gaan leiden.

De black numbers in het misdaad circuit zijn zo groot dat een dergelijke conclusie niet te rechtvaardigen zou zijn. De tbs’er die in het zelfde kader werd geïnterviewd is een bewijs van deze stelling. De man was hard op weg zijn oude leven te hervatten toen hij als Saulus op weg naar Damascus door een plotselinge bekering tot de Heer werd overvallen. Niet de tbs-behandeling, de toespraak bij het vonnis van de rechter of de begeleiding door de reclassering hadden hem op het goede pad gebracht, maar een religieuze bekering die geen onderdeel vormt van het justitiële circuit.

Uit de statistische cijfers van de recidive valt af te leiden dat het Nederlandse gevangeniswezen, inclusief het tbs-systeem, daar geen meetbare invloed op heeft.

Dat de politiek er de voorkeur aan geeft om potentiële slachtoffers te beschermen in plaats van meer respect te tonen voor een systeem dat zijn bruikbaarheid niet kan bewijzen, valt te begrijpen. Men zou willen dat de politiek meer succes had bij dit streven.

De Nederlandse strafrechtwereld leidt aan een ernstige vorm van verkokering en het systeem schiet in zijn primaire functie te kort, de bescherming van de samenleving tegen criminaliteit.
Het tegenwoordige systeem afschaffen, rechters, O.M. en strafrechtadvocaten naar huis sturen en nog een keer helemaal opnieuw beginnen zou niet zo’n gek idee zijn.

Een nieuw strafrechtsysteem zou de verschillende soorten delicten tot uitgangspunt moeten nemen en voor ieder ervan de meest effectieve manier van opsporing, vervolging en bestraffing bepalen. Voor de bestrijding van iedere veel voorkomende vorm van criminaliteit zou een eigen organisatie moeten worden opgezet. Dan zouden de verschillende soorten delicten elkaar niet meer beconcurreren in de tijd en aandacht van het systeem en zou door de politiek kunnen worden bepaald hoeveel middelen aan elk ervan zou dienen te worden besteed.

Winkeldiefstal bijvoorbeeld krijgt praktisch geen aandacht van OM. en politie, omdat aan de bestrijding van kinderporno de voorkeur wordt gegeven. Begrijpelijk misschien, maar als we een apart systeem voor winkeldiefstallen hadden, misschien ook apart betaald uit opcenten op de omzetbelasting voor winkels, dan zou zich dat probleem niet voordoen.

Rechercheurs die een Heinekenzaak of een moord op Endstra oplossen zijn een heel ander soort mensen dan de rijksaccountants die een grote belastingfraude aan het licht brengen. Roofovervallen op scooters moeten anders worden bestreden dan ambtelijke corruptie. Tegenwoordig loopt dat allemaal door elkaar heen en in de praktijk bijt het elkaar ook allemaal. Het systeem is te zeer verouderd en te gecompliceerd geworden om nog te kunnen werken en capabele mensen willen er niet meer in werken tenzij het uitgesproken idealisten zijn.

---

1. In de Volkskrant van 19/10/11

---

Dit artikel over het strafrechts verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.