Gelijk, gelijkaardig & gelijkwaardig klinkt als een logische drie-eenheid, nietwaar? Niet waar.

Welbeschouwd gaat het hier om nuances. En een kenmerk van nuances is, dat naarmate je beter focust, je steeds meer verschillen gaat zien. Iets dat er van een kilometer hoogte uit ziet als een paar straten in een dorp, kan als je afdaalt totaal verschillende buurtjes herbergen. Focussen maakt van gelijk al snel gelijkaardig, en de smoes die we verzonnen hebben om niet altijd te hoeven focussen is dat iets dan gelijkwaardig wordt genoemd.

Als we dat toepassen op de discussie over jongens en meisjes, of het gemiauw over de verschillende genderidentiteiten die al een paar jaar woedt, dan zien we waar het mis gaat. Of waar het ooit is mis gegaan, want in de praktijk blijken velen zo overtuigd te zijn geraakt van de gelijkheid van mensen, dat ze niet langer beseffen dat er hoe dan ook verschillen zijn – iets wat zelfs op gaat voor op het oog identieke tweelingen. Ze willen het niet meer zien, en ontkennen wat voor hun neus wordt gedemonstreerd. Terwijl de conclusie zou moeten zijn, dat alles wat je maar nauwkeurig genoeg onderzoekt nooit identiek is, doch hoogstens gelijkaardig.

Gelijkwaardig kan dus gelijkaardig zijn, maar is nooit gelijk. Gelijkheid is een illusie.

Dit is een belangrijk filosofisch principe dat tegenwoordig maar al te makkelijk ondersneeuwt. Het is verwant aan het probleem dat alles wat je in extremis doorredeneert, vanzelf onzinnig wordt – of een reden voor zelfmoord. Zelfs uw meest geliefde denkbeelden. Ik daag u uit een voorbeeld te geven dat daaraan niet voldoet. De tendens om alles maar als gelijk te beschouwen is er een perfect voorbeeld van. Jongens en meisjes zijn niet gelijk, maar dat je ze als gelijkwaardig behandeld is een kwestie van beschaving. Zo lang je tenminste in gedachten houdt dat ze niet gelijk zijn, en ook nooit zullen worden.

De gedachte dat iedereen gelijk is is in essentie discriminatoir, omdat het de verschillen tussen mensen ontkent. Het zijn juist die verschillen die ons tot mensen maken. Pogingen iedereen als volledig gelijk te behandelen zijn daarom een vorm van ontmenselijking, die een sterk collectivistisch-ideologisch stempel dragen. Dan krijg je het soort waanzin dat nu de genderdiscussie domineert – ik kreeg er deze week een aardige foto uit Noorwegen van toegestuurd:

Behoorlijk schizofreen, nietwaar? Want als toch alle geslachten gelijk moeten zijn en van dezelfde toiletten gebruik moeten maken, dan zou een aparte aanduiding niet langer noodzakelijk hoeven zijn! Dit is daarom nog eerder de ironie van een noodkreet op de rand van waanzin dan een statement dat een ideologische stellingname onderstreept.

Indirect impliceert het ook dat alle schaamtegevoelens onzinnig zijn; we zijn toch immers allemaal hetzelfde? Dus weg met die deuren, weg met die muurtjes tussen WC-potten.

Het is de totale ontmenselijking.

Gelijkwaardigheid is een mooi ideaal, maar als het uitmondt in het ophouden van de illusie dat we allemaal gelijk zijn, zijn we binnen de kortste keren allemaal rijp voor het gekkenhuis.