De politie wil door het sluiten van honderden politiebureaus jaarlijks €75 miljoen bezuinigingen vanaf 2025. Het is allemaal heel mooi dat het minder kost, maar wat kost er eigenlijk minder? Daarover hoor je maar weinig.

‘Sluiting politiebureaus levert meer op dan gedacht’

Je eerste reactie op dergelijk nieuws is: mooi! Maar niet alle moois is even mooi. Bezuinigen lijkt bij de politie steeds meer een doel op zich geworden. Natuurlijk doet de politie nog gewoon haar werk, wordt ons verzekerd. Daar aan twijfelen lijkt eenvoudig verboden. Maar de necrologie van de recent overleden politiechef Bouman omvat grotendeels zijn belang voor reorganisaties – niet dat hij de politie hervormde tot een organisatie die de misdaad beter onder controle kreeg.

Sowieso krijg ik al jaren het gevoel dat het wetboek van strafrecht in veel opzichten tot de gerafelde franje van de rechtsstaat is gaan behoren. Tot een relikwie waarnaar dapper het vingertje wijst als de reclamekreet dienstbaar en waakzaam in beeld komt. Maar een kreet als deze symboliseert hoogstens de waakhondfunctie van de politie, maar dan omgekeerd: waar een waakhond zijn eigen hok of territorium verdedigt, en daarmee zijn baas een plezier doet, is de nationale politie langzamerhand verworden tot een club die zegt ons een plezier te doen, maar intussen vooral haar eigen territorium verdedigt. Want steeds minder voert de politie nog een coherent beleid dat gericht is op handhaving en preventie van die wetten die voor de burger belangrijk zijn.

Eerste steen des aanstoots is de geoliede machine die de verkeerspolitie tegenwoordig is. De berichtgeving over haar succesvolle bestaan wordt geregeld ondersteund door berichten over de hoeveelheden geld die zij via boetes de samenleving oplevert – door die zelfde samenleving te hebben beboet. Nooit hoor je iets over de relatie tussen al dat bekeuren en de verkeersveiligheid. Die is niet eenvoudig aantoonbaar, en er wordt door politici vooral nooit naar gevraagd. Waarom de verkeerspolitie veel beter bezet is dan een groot aantal korpsen die bijvoorbeeld in de grote gemeenten werken is een vraag die nooit op de voorgrond komt – want het antwoord is dat het een makkelijker baantje is dan in die korpsen werken. Het dagelijkse werk van een straatagent in de gewone korpsen is agressiebeheersing geworden. Dat is een heel slecht teken, en een indicatie waarom het met de politie bepaald niet goed gaat.

Tweede steen: dat men helemaal vòl is an het streven naar diversiteit is mooi, maar het gewone politiewerk? Je kunt niet alles tegelijk, en veranderingen kosten meer energie dan we weten willen. En er zijn meer voorbeelden.

Dat heeft tot gevolg dat de gemiddelde burger steeds minder aangifte doet, waaruit de politie naar men nu aangeeft de conclusie te trekken dat er door het bestaan van internet niet langer behoefte is aan een punt waar je fysiek aangifte kunt doen – men gaat nu over op posten:

Van de 400 politiebureaus die begin 2015 open waren, gaat mogelijk ongeveer de helft dicht. De bureaus worden vervangen door grotere en kleinere politieposten. Dat zijn tijdelijke kantoren waar enkele momenten per week politieagenten aanwezig zijn.

Marks politiepost – elke woensdagmiddag open.

Postjes betekenen ook dat de politieleiding voor de burgerij onbereikbaar wordt. Meer dan een hoofdagent zult u niet meer te spreken kunnen krijgen – als hij al tijd voor u heeft. Niet dat grote bureaus waar politiemensen achter bureaus ingewikkelde formulieren invullen iets bij dragen aan de veiligheid van de burger. Maar het geeft wèl aanspreekbaarheid. Naar ik meen me te herinneren hadden we een jaar of vijftig terug veel meer maar kleinere politiebureaus van waar uit diverse politiepostjes werden aangestuurd. Tot ze werden wegbezuinigd om dat men het te duur vond worden. Dat ging samen met reorganisaties tot grotere eenheden die steeds meer dingen moesten doen. De vroegere basis van het politiewerk, de veiligheid van de bevolking, verdween daarmee uit beeld. Ergens onderweg is dat deel van de organisatie gaan verdwijnen, en snel terugkeren zal het niet. Op het platteland is dat al het geval. We staan er bij en kijken er treurig naar.

Het politiebureau is niet langer een plek waarvan gezag uitgaat. Dat België vorig jaar politiebureaus sloot omdat ze doelwit van terroristen werden is daarvan ook een signaal. Maar anders dan in Nederland waren daar in ieder geval nog wijkkantoren. Maar ook dat was een teken aan de wand: de politie ziet zichzelf niet langer als je beste kameraad.

Dat de NOS een juichverhaal maakte over de verdiensten die men krijgt door het verkopen van de oude bureaus moeten we maar vergelijken met de blijdschap van een jochie dat voor een habbekrats de familiejuwelen verkocht om zichzelf op een ijsje te trakteren.