Ik heb er een hekel aan als mensen zeggen dat iets ‘wetenschappelijk vastgesteld’ is.

Meestal gaat het dan om iets agogisch, maar ook wanneer het om echte wetenschap gaat zou ik er de voorkeur aan geven als verteld werd hoe het ongeveer in concreto was vastgesteld in plaats van dat er een beroep wordt gedaan op een oncontroleerbare autoriteit. En als het om statistiek gaat, wat vaak het geval is, dan zou ik wat geruster zijn als er bij stond dat het CBS de feitelijk gegevens had geverifieerd en de berekening had gecontroleerd.

Toen in Tilburg iemand jaren lang zijn statistische gegevens verzonnen had, was er lange tijd niemand die daar erg in had. Pas toen een paar studenten aan de bel trokken werd er naar gekeken en kwam het uit. Wat mij daarbij fascineerde was dat ook co-auteurs niet de kleine moeite namen om even wat van die uitkomsten door te nemen waar toch hun naam aan werd verbonden en daarbij bijvoorbeeld te constateren dat de gebruikelijke onzekerheid marges bij de conclusies ontbraken. Dat is iets wat toch eigenlijk helemaal niet kan. Op zijn minst vraag je je coauteur dan even hoe het zit. Maar niet aldus Roos Vonk, de Nijmeegse hoogleraar sociale psychologie. Die ging zelf net zo lang door met onderzoeken tot er resultaten uitkwamen die met haar vooropgezette mening in overeenstemming waren. Haar inspanningen waren groter maar het resultaat dus niet echt veel beter.

Toen achteraf bleek dat haar coauteur gebruik had gemaakt van gefingeerde gegevens, bood Vonk wel excuses aan voor het delinquente onderzoek. De Radboud Universiteit Nijmegen deed toen nog maar even formeel een onderzoek naar de rol die Vonk gespeeld had in de affaire. Ze werd ‘niet schuldig’ bevonden aan fraude, maar wel berispt wegens “onzorgvuldig professioneel handelen. Vervolgens bleef ze zitten op haar leerstoel en werden de Nijmeegse studenten weer als vanouds overgeleverd aan de onzin wetenschap van deze hoogleraar.

We hebben de laatste decennia ingrijpende bezuinigingen gehad op de universiteiten. Waarom, vraag je je af, is van die gelegenheid geen gebruik gemaakt om vakken af te schaffen, waar intussen onomstotelijk van vast staat dat zij geen toegevoegde waarde hebben in maatschappelijk of wetenschappelijk opzicht en dat zij bovendien de studenten weg houden bij serieuze studies? Dat is toch een onverantwoord verknoeien van geld en talent?

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp