Geen Peil knalde gisteravond over de 450.000 handtekeningen heen. Het juiste cijfers staat hieronder. En wat tot nog toe buiten beschouwing bleef in het totaal van dit verhaal: de papieren stemmen die per post kwamen zitten hier nog niet bij. Het zou me verbazen als het totaal niet sterk richting 550.000 gaat lopen.

Hoe je er verder ook naar kijkt, het resultaat van het GeenPeil initiatief is een enorme slag in het gezicht van de Nederlandse politiek – en zo was het in de eerste plaats ook bedoeld. Dat de Referendumwet overduidelijk nooit was bedoeld om een referendum mogelijk te maken, heb ik hier al uitgelegd en onderbouwd. Maar nu het er dan toch is zal politiek Den Haag er het beste van moeten proberen te maken.

Het vervolg wordt daarom een politieker verhaal, en daar gaan dus andere belangen een rol spelen. Het meest waarschijnlijk is dat zowel PVV als SP opnieuw een campagne als in 2005 zullen opbouwen – Geert Wilders heeft al aangekondigd campagne te zullen voeren voor een Nee tegen het Oekraïne-verdrag. De SP zal naar we kunnen aannemen Harry van Bommel opnieuw belasten met deze schone taak.

Maar dan.

Campagne
Het zal een ruige campagne worden. Veel beschuldigingen over en weer staan ons te wachten, aangezien de enige kans van het Ja-kamp lijkt te liggen in het creëren van een gevoel van walging van alles waar de politiek voor staat. Het zou kunnen resulteren in een lagere opkomst. Voor de voorstanders is dit winst, want het ondergraaft op allerlei manieren de legitimiteit (minimaal 30% is verplicht) van het referendum. Bovendien zou het voldoende mensen in verwarring kunnen brengen om niet tegen te stemmen. Ook dat is winst, al zullen deze trucs tezamen te weinig opleveren om het referendum te kunnen winnen.

Maar het is toch een weinig waarschijnlijke uitkomst, dat de Ja-stem wint. De weerzin zit dieper dan de Haagse regentenklasse lijkt te beseffen, en bij een hoge opkomst zou het percentage tegenstemmers wel eens heel vernietigend kunnen zijn. Als dat gebeurt zit de regering geslacht. Een uitslag die overtuigender is dan de afwijzing van de Europese Grondwet in 2005 (+62% tegen) kan tot weinig anders leiden dan de val van dit kabinet.

En hierin schuilt een groot gevaar.

Referendum
Na het referendum moet het parlement nog een intrekkingswet aannemen om de uitslag van het referendum om te zetten in realiteit. Als de gehele oppositie er achter gaat staan (en daar hebben ze dan allerlei zelfzuchtige redenen voor, uiterlijk een jaar erna zijn er toch landelijke verkiezingen), zijn er maar een paar overlopers vanuit VVD en PvdA nodig om de intrekkingswet het te laten halen. De Senaat zal het nog minder bevallen, maar daar heeft de oppositie ook zonder D66 een meerderheid.

Dan komen we aan de vraag: wat doet de regering? Persoonlijk geloof ik er niets van, dat de regering die wet zal willen uitvoeren. En daarvoor heeft men trucs beschikbaar. Als het parlement de intrekkingswet goed dreigt te keuren, kan de regering aftreden nog vóór de wet wordt aangenomen. Daarna wordt de Kamer ontbonden, en kan het kabinet nog 3 à 4 maanden demissionair doorregeren. In het Nederlandse systeem betekent dat, dat zij in die periode geen verantwoording hoeft af te leggen tot er een nieuw kabinet zit.

En wat dan gebeurd is, is gebeurd.

Vanzelfsprekend kost dat een paar politieke carrières, maar als de Nederlandse regering tijdens haar voorzitterschap van de EU het verdrag met Oekraïne moet torpederen, blijft er van die carrières niet zo gek veel méér over. Maar belangrijker is dan, dat nieuwe verkiezingen te laat komen om een nieuwe Kamer het verdrag nog te kunnen laten intrekken, aangezien het dan al werkzaam is.

Rutte’s aftreden
Maar dit kan allemaal veel eenvoudiger, want het vrij lange proces dat ik hier boven beschrijf, kan ook worden kortgesloten op de avond van het Referendum. Als het Nee voldoende overtuigend is, kan de regering direct na de uitslag besluiten af te treden – onder het mom van verloren vertrouwen. Dan ontstaat dezelfde situatie – een regering die 4 maanden demissionair kan doen wat zij wil met een parlement dat in die tijd niet gerechtigd is iets te doen. Maar zoiets zou de VVD en PvdA in de 2e Kamer ontslaan van de verplichting tegen de intrekkingswet te stemmen, en kan men de schuld op de ministers van Rutte-2 schuiven.

Daarmee hebben die partijen in de dan volgende campagne de handen vrij om ze te wassen in onschuld. Daarna zijn de eerstvolgende verkiezingen weer 3 jaar verder. De kiezer wordt bedonderd, maar zal zich moeten schikken.

Of niet natuurlijk – ik grapte gisteravond al op Twitter, dat dan de verbouwing van het Binnenhof sneller wordt uitgevoerd dan de agenda voorschreef. Maar zoiets zou ik niet graag meemaken.