Macht is het vermogen om je wil aan andere mensen op te leggen. Als de wil of de middelen komen te ontbreken, verdampt de macht.

Macht kan alleen worden uitgeoefend via een georganiseerd netwerk van mensen. Liefst moet dat netwerk met een erkend doel zijn opgezet, zoals bijvoorbeeld een leger, een bedrijf of een politieke partij. Een machtsnetwerk functioneert het gemakkelijkst en het meest doelgericht als het deel uit maakt van een hiërarchische structuur. Er moeten beslissingen kunnen worden genomen en de leden van het netwerk moeten zoveel loyaliteit hebben ten opzichte van elkaar en de organisatie dat in de regel die beslissingen ook worden uitgevoerd.

Binnen bedrijven wordt de structuur bepaald door het bedrijfsdoel en de professionaliteit van de bedrijfsgenoten. De omstandigheid dat ze voor hun diensten worden betaald en voor hun carrière en levensonderhoud van de organisatie afhankelijk zijn helpt bij het handhaven van de discipline. Voor politieke partijen zoals die tegenwoordig functioneren geldt grosso modo hetzelfde: de politieke functionarissen zijn voor hun carrière en levensonderhoud afhankelijk van de partij. Die stelt hen kandidaat. Een goed voorbeeld van het verdampen van macht was het gebeuren met de lijst Pim Fortuyn na de moord op haar naamgever. Toen hij van het politieke toneel verdween, ontbrak de wil en had de groep geen focus en geen loyaliteit meer aan iets of iemand en dus ook geen macht.

Loyaliteit die alleen maar berust op het charisma van een leider is fragiel, dat blijkt. Bestendiger is het om idealen met elkaar te delen en er vertrouwen in te hebben dat de leiding van de groep weet hoe beslissingen te nemen die het bereiken van het. doel dichterbij brengen. Dan is loyaliteit niet alleen emotioneel maar ook rationeel en beter tegen afleidingen bestand. Dit soort macht is kenmerkend voor democratieën.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp