Dat er minder vertrouwen in regering )en parlement is na de zaak-Grapperhaus verbaast niet. Maar de wortels zitten dieper, de gevolgen zijn vèrstrekkender.

In tijden van nationale crises schaart het land zich achter de regering, dat is een ijzeren wet van kuddegeest en nationaal besef. Dat zagen we in Nederland dit voorjaar dan ook gebeuren toen de Corona-crisis volgens de overheid diverse vervelende maatregelen vereiste.

Maar een al even harde wet is dat na de gepercipieerde afloop van zo’n crisis er een terugslag komt. Niet alleen omdat mensen niet meer herinnerd willen worden aan de periode dat ze zich vrijwel kritiekloos achter ’s lands leiding schaarden, maar in onze individualistische maatschappij zien we ook een zekere schaamte dat we ons als kudde gedragen hebben. En dan slaat de stemming om naar de andere kant. Hetgeen nu gebeurt.

Dat de regering de afgelopen maanden zwalkend beleid (en dat is de meest vriendelijke kwalificatie denkbaar!) voerde deed geen goed aan het geloof in de overheid, en de noodzaak voor gezamenlijkheid. Dat zien we nu versterkt in bovengenoemde cijfers, want hoewel de crisis nog niet afgelopen is volgens de regering, lijkt de helft van het land er wel al klaar mee.

Het idee van een eventuele tweede lockdown is gelukkig niet alleen onnodig, maar was ook met geen mogelijkheid meer afdwingbaar. Bovenstaande cijfers zijn niet zo maar een peilinkje – onderzoek onder 60.000 mensen is een enorme steekproef. Zoals we hieronder ook zien, is er draagvlak. Maar doen we er iets mee?:Het geloof ontbreekt.

Wat staat hier eigenlijk? De NOS formuleert het op de site iets accurater:

De Corona-voorschriften worden in de praktijk maar matig nageleefd, terwijl de meerderheid van de Nederlanders van 16 jaar en ouder er wel achter staat. Dat is op te maken uit de resultaten van het jongste onderzoek van de Gedragsunit van het RIVM onder ruim 60.000 Nederlanders.

Anders gezegd: voorschriften zijn er om door andere mensen gevolgd te worden. Nederlanders geloven er niet meer in. Daarmee gaat de geloofwaardigheid van deze regering hand in hand door het putje. Vertrouwen in regering? Je zou wel gek zijn, lijkt de communis opinio.

Dat is niet alleen de schuld van de zaak-Grapperhaus, maar wel degelijk ook te wijten aan het slappe optreden van de regering sinds…. Tja, sinds jaar en dag.eigenlijk. En we wisten allemaal in mei al dat de Corona-crisis niet belangrijk genoeg werd geacht om die nare gewoonte van ingeslepen slapheid te beëindigen.

Dè lakmoesproef was het gedrag van de Amsterdamse burgemeester Halsema, en de wijze waarop daarmee werd omgegaan betekende dat niemand verder nog heel veel aandacht aan het regeringsbeleid rond Corona schonk.

Als de regering burgemeester Halsema direct had ontslagen, had iedereen in Nederland begrepen dat het menens, en een ernstige zaak was. Nu verliep het momentum, en waren we terug bij de normale gang van zaken van een regering die iets een beetje hypet, en een bevolking die daar een beetje aan mee doet. Rutte en de Nederlandse regering lijken zich drukker te maken om de komende verkiezingen dan om het welbevinden van de burger.

Maar zo zijn we dat ook gewend.

De ironie is, dat deze combinatie Rutte ditmaal wel eens fataal kan worden. Je kunt niet eerst een grote crisis uitroepen, om vervolgens te laten merken dat je alleen paniek zaaide en nodeloos het mechanisme van nationale eenheid in gang zette dat ik hierboven al beschreef als de instinctieve reactie op een grote nationale crisis. En bovendien is het niet de eerste keer dat Rutte dit doet. Een zwakkere variant – maar wel degelijk hetzelfde mechanisme – werd door premier en VVD gebruikt in de verkiezingen van 2017 tijdens de rel met de Turkse minister.

Als we nog een half jaar moeten tot aan NL2021 waarin dit proces verder kan rijpen, dan zal de stemming in het land tegenover Rutte persoonlijk uitgesproken vijandig zijn in maart. Want dan is de sociale druk tot vertrouwen in regering uitgewerkt en uit ons systeem verdwenen.

Dit proces gaat zich nu verder ontwikkelen, en beter zal het voor Rutte niet worden.