Verbetering van het onderwijs staat in Den Haag weer hoog op de agenda

Maar hoe precies het onderwijs verbeterd zou moeten worden en wat de oorzaken zijn van de achteruitgang die daar de laatste decennia heeft plaats gevonden, dat lijkt geen onderdeel van de discussie te gaan worden.

Toch is het nuttig om het daar eerst over eens te worden. Is het een gevolg van nieuwe ideeën over onderwijs, die in de praktijk van onwaarde zijn gebleken of is het een gevolg van veranderingen in de samenleving? Als het laatste de belangrijkste oorzaak zou zijn, of een belangrijke medeoorzaak, wat doe je daar dan aan? Of negeer je dat gegeven, als je probeert het onderwijs weer op de rails te krijgen?

In zekere zin denk ik dat je dat laatste inderdaad moet doen, al was het alleen maar omdat die nieuwe samenleving een gegeven is waar we weinig aan kunnen veranderen. De komst van zoveel allochtonen, dat hun kinderen in de grote steden nu ruim de helft van het leerlingen aanbod voor hun rekening nemen, is iets waar we mee zullen moeten leren leven.

Wat we wel kunnen doen en zouden moeten doen, is het besluit terugdraaien om het onderwijs voor moeilijk opvoedbare kinderen af te schaffen. In die categorie zitten vooral allochtone kinderen maar ook nog behoorlijk wat autochtonen. De leerplicht, die voor iedereen geldt en het aanbod van louter reguliere scholen, is de belangrijkste reden, waarom scholen leerlingen niet weg kunnen sturen. Toch zou het wegsturen van kinderen die het onderwijs voor andere verstoren een noodzakelijke maatregel horen te zijn. Er is nu domweg geen plaats waar ze kunnen worden opgevangen terwijl de leerplicht impliceert dat zo’n plaats er wel moet zijn.

De financiering van de school is een tweede reden waarom kinderen niet worden weggestuurd. Die zou afhankelijk moeten worden gemaakt van de omvang van de doelgroep. Die omvang zou zijn te definiëren als het aantal kinderen in de leerplichtige leeftijd die op een nader vast te stellen afstand van de school wonen, gedeeld door het aantal scholen in die buurt en te vermeerderen met het aantal kinderen dat speciaal uit andere buurten komt omdat hun ouders het onderwijs op deze school goed vinden.

Dan moeten er aparte scholen worden opgezet voor delinquente kinderen, want de leerplicht geldt ook voor hen. Die scholen zullen een strengere discipline moeten handhaven dan in de reguliere scholen en over leraren en ander personeel moeten beschikken dat in staat is dit soort kinderen in het gareel te houden. Ze moeten de middelen hebben om school verzuimende kinderen op te sporen en sancties uit te delen aan ouders en andere verantwoordelijke opvoeders.

De scholen voor moeilijk opvoedbare kinderen zullen noodzakelijk minder sophisticated onderwijs geven dan de reguliere scholen. Toch zal dat speciale onderwijs effectiever zijn dan wat ze nu krijgen. Dat geldt voor beide categorieën, zowel voor de kinderen op de reguliere als op die nieuwe bijzondere scholen.

Pas als ons schoolsysteem langs die weg weer op orde is gebracht zal het weer een aantrekkelijke werkgelegenheid bieden aan leraren. Dan pas krijgt het zin de lerarenopleidingen te verbeteren. En pas als we weer betere leraren kunnen opleiden heeft zin het niveau van het onderwijs te verbeteren. Dat blijft uiteindelijk afhankelijk van de bekwaamheid van leraren om les te geven en van de bereidheid van de leerlingen om de lessen te volgen.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp