Dat veranderingen die alles hetzelfde houden privékwesties zijn, wordt weer netjes bewezen deze week. Want het gaat niet om de privékwesties zelf, maar om de opvolging die zij belichamen.

Pechtold
We hebben nu de gevallen Pechtold, Dijkhoff en Timmermans. De scoop van GeenStijl gisteren over de sollicitaties van D66-leider Alexander Pechtold was de meest interessante, omdat het een verandering van atmosfeer zal brengen aan het Binnenhof. Tevens wordt interessant om te zien of de opvolging van Alexander de Overbodige[1] nog een gevecht op zal leveren, of dat een designatio van de leider voor de leden voldoende zal zijn.

Voor zowel de toekomst van D66 als van dit kabinet wordt dat van groot belang, aangezien de nieuwe leider zich logischerwijs alleen kan profileren door zich tegen het kabinet af te zetten. De methode-Pechtold – zalvend zeuren over en tegen de PVV – zit er voor de komende leider niet in. Het lijkt me in ieder geval een vorm van politieke zelfmoord – recente debatjes hebben al laten zien dat D66 niemand in huis heeft die voldoende arrogant is om zich de sneren van Wilders als water van een eend te laten afglijden.

Grappig detail: een politicus die elders een baan accepteert, dàt noem ik nu een privékwestie.

Dijkhoff
Dan hadden we het gevalletje van de fractieleider van de VVD die op de site van zijn partij de brief publiceerde waarmee hij zich uitschreef bij de katholieke kerk. De premier noemde dat een privékwestie, en dat was het geweest indien men het niet op de site van de VVD zou hebben gepubliceerd. Nu was het een voorbeeld van achterstallig onderhoud dat met een openbare wassing werd gecompenseerd. Nog afgezien van de vraag waarom je voor een dergelijke privékwestie de leider van de katholieke kerk in Nederland zou aanschrijven in plaats van de pastoor van je parochie, was deze privékwestie ook verder nogal politiek geladen. Zou men zelfs maar overwegen een dergelijke ‘privékwestie’ van een doorsnee-Kamerlid op de VVD-site te publiceren? Zou men Dijkhoffs bekering tot het Boeddhisme veel aandacht geven?

Voor de premier lag het net even anders, en daar zat dan ook de logica van deze brief. Rutte hield het er op dat:

Dat de brief van Dijkhoff op de officiële website van de VVD stond, daar moet volgens de premier niet te zwaar aan worden getild: „In onze baan kun je weinig doen wat niet publiek is. Ik beschouw dit als een privékwestie. Daar ga ik geen commentaar op geven.”

Want het gaat ook hier om een opvolgingskwestie die niet zo genoemd mag worden omdat de huidige leider formeel (hoewel dat er wel op lijkt) nog niet is vertrokken. Dijkhoff die positie kiest naar de VVD-leden toe, is het mechanisme dat we hier zien. Dat vereist enige opschoning, en het lijk dat hier uit de kast werd verwijderd was zijn formele lidmaatschap van een kerk in diskrediet. Dijkhoff lijkt te denken dat dat de komende jaren een handicap zou kunnen blijken en maakt behendig alvast schoon schip.

Frans Timmermans
En dan hebben we ook nog Frans Timmermans, die ietwat onrustig manoeuvreert om zijn toekomst veilig te stellen. Timmermans heeft bij de EC een hoop vijanden gemaakt, en weinig laten zien dat een vermoeden van competentie wekte.

Dat hij mogelijk lijstaanvoerder van de PvdA zou worden komend voorjaar voor EP2019 is niet meer dan een troostprijs, en een met grote risico’s. Het verhaal Spitzenkandidaat voor de Europese sociaaldemocraten zou slechts onderstrepen in welk een deplorabele staat die sociaaldemocraten verkeren. Want de grootste partij worden in het EP zit er voor de socdems niet in, en de PvdA mag zich gelukkig prijzen indien zij volgen jaar meer dan één zetel haalt. Geen positie om de leider van de Europese socdems te leveren. Gezien de evidente ambities van Rutte is er voor Timmermans ook geen plek om een prominente plek binnen de EC te behouden. Ergo: we hebben hier een politiek probleem dat samenvalt met een privékwestie: wat te doen met Frenske?

Dat de top van de PvdA hem gedachteloos benoemen zou behoeft weinig betoog. Bij vorige verkiezingen lieten diverse PvdA’ers al weten niet naar Brussel te willen vertrekken omdat ze het als en dump voor mensen met ambitie beschouwen. Huidig leider Jongerius bewijst de redelijkheid van die gedachte, al moet gezegd: er bestaan op dit moment namens de PvdA  rotter posities om je in te bevinden.

Timmermans als Spitzenkandidaat zou dat fenomeen de wereld uit kunnen helpen. Het concept werd bedacht door Merkel om Juncker  te kunnen lanceren als meest geschikte Commissievoorzitter bij de vorige herschikking van de Commissie – ook als tegenwicht tegen de ambities van de zich al te nadrukkelijk manifesterende Martin Schulz. Met Schulz uit de weg resteert alleen Guy Verhofstadt om ter wille te zijn met een dergelijke positie – niets waarvoor iemand de moeite zou nemen tenzij in hoge nood. Zouden de christendemocraten werkelijk een Spitzenkandidaat aanwijzen die hun favoriet is voor de opvolging van Juncker? Er zijn gekkere dingen gebeurd, maar er rekening mee houden lijkt me ditmaal niet nodig.

Frenskes stille droom is natuurlijk de opvolging van Mogherini, wat ik zelfs zou toejuichen want slechter is niet mogelijk. Echter, ook hier zitten de ambities van Rutte Timmermans in de weg.

Dat baantjes een privékwestie zijn van politiek belang? Grappig genoeg schijnt het gehele electoraat dat te beseffen. Alleen politici zelf denken dat beeld nog te kunnen afhouden. Maar het is dan ook in hun eigen belang te doen alsof zij het geloven.

---

1. Dat Pechtold vermoedelijk Commissaris der Koning wordt in de meest overbodige bestuurslaag van Nederland van de meest overbodige provincie van het land is kenmerkend voor zijn veronderstelde bestuurskracht. Dat een CdK in dezelfde beloningsschaal zit als een burgemeester van een der grote steden maakt het plaatje helemaal àf. Waar in de buitenprovincies de CdK nog wel eens een toegevoegde waarde heeft, is het in de kleinste stadsprovincie van het land weinig meer dan een overbetaald erebaantje voor de voorzitter van het College van Provinciale Staten.