Gaat het westen in haar schulp kruipen voor de oorlogstaal van Erdogan en Turkije, of heeft men besloten dat genoeg genoeg is? De signalen staan op oorlog, maar Turkije staat welbeschouwd alleen. Of dat Erdogan weerhouden zal is een open vraag.

De spanningen tussen Turkije en de EU zijn al meer dan een jaar nog hoger dan we al gewend waren. Sinds de steeds sterkere greep van Erdogan op zijn land zich ook vertaalt in eigenzinnige buitenlandse avonturen (impliciete steun aan IS in Syrië en Irak) ook de verhoudingen als NATO-bondgenoot begon aan te tasten (aanschaf van Russisch afweergeschut) was die al niet best. De confrontatie over Turkse ministers die campagne wensten te voeren in Nederland en Duitsland vorig jaar lijken een weg terug te hebben afgesloten. De Turkse inval in Syrië teneinde territoriaal te profiteren van de Syrische burgeroorlog lijkt een elegant herstel van de verhoudingen nog meer onmogelijk te hebben gemaakt.

De afgelopen maanden heeft de EU zich onthouden van commentaar op de Turkse excessen in Afrin. Formeel heeft Turkije dat gebiedje na de verovering overgedragen aan het Vrije Syrische Leger, maar iedereen weet dat de betreffende groep niets anders is dan een Turkmeense militie die aansluiting bij Turkije zoekt. De vlag van het Vrije Syrische Leger lijkt immer een ideale false flag te zijn voor buitenlandse interventies – ook de regering-Obama (USA) heeft hier (in ieder geval tot en met de val van Oost-Aleppo) geregeld dankbaar gebruik van gemaakt. Maar de USA zit nu in een lastiger pakket.

Waar Turkije vorige maand al dreigde de Amerikanen aan te vallen als deze het Turkse leger voor de voeten lopen zouden, is die situatie nu aanstaande. Is het een spelletje poker, of zullen de Turkse troepen inderdaad de aanval op Manbij (waar zich Koerden gesteund door openlijk aanwezige Amerikaanse troepen bevinden) openen? Dat is een vraag die niemand nog beantwoorden kan. De Amerikanen zijn tot op heden terughoudend gebleven, al werd er diplomatiek wel onderhandeld. maar de nadrukkelijke terminologie van Erdogan de laatst dagen lijkt de laatste aanloop om inderdaad tot een aanval op Manbij over te gaan.

Wat eveneens zou kunnen gebeuren, is dat Erdogan zichzelf in een situatie manoeuvreert waaruit hij niet terug kan zonder groot gezichtsverlies – tegenover zijn generaals, en tegenover de Turkse natie. Het is overigens heel wel mogelijk dat die situatie vanuit Turks perspectief al is bereikt. De Turkse nationalistische partij CHP gaf die boodschap gisteren, en dergelijke binnenlandse provocaties zouden Erdogan over de streep kunnen trekken:

The Turkish government has “fallen into the U.S.’s trap” in Syria and the military is now trying to correct its mistakes, main opposition Republican People’s Party (CHP) leader Kemal Kılıçdaroğlu has told the Hürriyet Daily News in an exclusive interview.

Dit is een levensgevaarlijk spelletje, want de USA heeft deze week onomwonden gesteld dat een terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Manbij niet aan de orde is. Het is het oude verhaal van een confrontatie tussen een onweerstaanbare kracht en een onverzettelijke verdediging. Een snelle verovering van Manbij is met de Amerikaanse aanwezigheid uitgesloten, en een openlijke confrontatie kan niet anders dan met luchtaanvallen beantwoord worden (een Amerikaans vliegdekschip met escorterend flotille ligt voor de Syrische kust).

Daar komt nog de zeer scherpe EU-reactie van gisteren (had de NOS iets gezien, iemand??) bij, naar aanleiding van de Turkse aankondiging dat zij Cypriotisch zoeken naar gas in de zeebodem gaat verhinderen. Turkije heeft er zelf een begerig oog op geworpen, en er lijkt het land er veel aan gelegen die bodemschatten te kunnen bemachtigen. Verbazingwekkend genoeg zou het zelfs voor de EU aanleiding kunnen zijn een top met Turkije maandag in Bulgarije af te zeggen. Dat de EU dergelijke krasse taal laat horen (behalve tegen Rusland) kan ik me niet herinneren. Maar eigenlijk kon zij niet anders, na dit affront van een lidstaat (Cyprus):

The statement by the 28 European Union member states meeting in Brussels comes after Turkey’s arrest of two Greek soldiers, and its promise to prevent the internationally-recognized Greek Cypriot government from exploring for oil and gas.

De wijze waarop Turkije vorig jaar reageerde op de confrontatie met Nederland en Duitsland stemmen niet hoopvol over een eenvoudige oplossing. een militaire confrontatie is evenmin makkelijk voorstelbaar, maar je vraagt je af of dit voor Erdogan uiteindelijk niet een gok is die hij nemen moet om zichzelf binnenlands overeind te houden? Ondanks alle zuiveringen in het leger is een man als Erdogan volledig afhankelijk van succes. Een grote politieke nederlaag zou zo maar zijn einde kunnen inluiden. Onderschat nooit de volatiliteit van de politiek in derdewereldlanden als Turkije politiek eigenlijk is.

---

Meer over Turkije onder de leiding van Erdogan.