Turkse democratie
Turkije binnen de EU halen dat is zoiets als de Russen of Arabische landen lid maken. Dat zijn andere gemeenschappen met een ander soort economie, met andere tradities en een ander toekomstbeeld.
Nu is een cultuur een flexibel iets. Kemal Ataturk heeft wel degelijk gewild dat het nieuwe Turkije dat hij gesticht had een deel van West Europa zou worden. Om die reden heeft hij in Turkije het Zwitserse burgerlijk wetboek ingevoerd, werden er in Istanboel Franse kranten uitgegeven en legden Duitse ingenieurs de Turkse spoorwegen aan. Hij heeft de islam niet afgeschaft. Dat kon ook niet echt, maar hij heeft wel zijn best gedaan die godsdienst zo veel mogelijk uit het openbare leven te bannen. Beter dan de voorstanders van toetreding van Turkije begreep hij wat voor een handicap de moslim cultuur is voor de modernisering van een land. Om die moderne beschaving ging het hem. Niet zozeer om de mensenrechten trouwens of het humanistische wereldbeeld, maar om de macht die samenhangt met de westerse economie en industrialisatie.
In het Turkije van Ataturk kwamen geen sluiers voor, laat staan Boerka’s en de mannen droegen er geen witte jurken maar westerse pakken. Dat is nog steeds zo, maar het lijkt erop dat Turkije onder Erdogan de weg terug aan het afleggen is. Wie de kleren draagt van een ander volk heeft de eerste stap gezet op weg naar assimilatie. Dat begreep Mohammed heel goed en dat begrijpt Erdogan nu ook. De toetreding van Turkije komt een generatie te laat en Europa had niet begrepen dat men daar beter met de militaire machthebbers van doen kon hebben dan met Erdogan.
Istanboel was een westerse stad voor het de massale immigratie uit Anatolië te verwerken kreeg. In Istanboel was honderd jaar geleden Turk een scheldwoord voor mensen uit het achterland van Anatolië. De Turkeninvasie heeft in de oude hoofdstad van de Balkan op dezelfde manier plaats gevonden als in Duitsland, alleen op nog grotere schaal. In Berlijn wonen een miljoen Anatolische Turken, maar in Istanboel wel vijftien miljoen [1]. Dat draaien we niet meer terug. Het heeft van Istanboel een Aziatische in plaats van een Europese stad gemaakt en de toetreding tot de EU is er praktisch onmogelijk door geworden.
Voor Turkije is het te hopen dat het leger daar zo snel mogelijk weer de macht in handen neemt en Gül en Erdogan met hun islamitische partij naar huis stuurt. Alleen dan zullen ze de erfenis van Ataturk overeind kunnen houden. Doen ze niets dan zal onder de aegis van de democratie het seculiere Turkije om zeep geholpen worden en het Ottomaanse rijk verrijzen uit haar as.
[1] Hoeveel precies weten we niet, maar het aantal inwoners van groot Istanboel is ongeveer 19 miljoen en in de zestiger jaren woonden er in de stad nog maar een paar miljoen. De autochtone inwoners hadden Europese geboortecijfers, dus het merendeel van de aanwas is import uit Azië.
Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp