Sinds maart 2017 heerst er onmin tussen Turkije en Nederland/Duitsland. Waar politiek wijlen minister Zijlstra nog tevergeefs sprak over het herstellen van de band, staan nu de Turken plotseling wel op de stoep van de kanselarij in Berlijn. Daaruit vallen diverse lessen te leren, die goede diplomaten uit hun hoofd hadden moeten kennen.

Maar goede diplomaten heeft Nederland al een hele tijd niet meer lijkt het. Mochten we die toch hebben, dan komen ze niet aan het woord aan de beleidstafels waar onze regering haar fouten ontwikkelt.

De rel met Turkije begin maart 2017 was er een klassiek voorbeeld van. In het kielzog van Duitsland dat Turkse ministers weigerde op haar grondgebied campagne te laten voeren voor de Turkse verkiezingen een maand later, zag de Nederlandse VVD-leider Rutte een gouden kans de PVV gras voor de voeten weg te maaien. De ongekend harde opstelling van Nederland naar analogie van de Duitse opstelling genereerde een ongekende rel, die in vroeger eeuwen op oorlog was uitgedraaid. Dat het electoraal succes had is bekend, dat de verhouding met Ankara ijzig bleef eveneens.

Ook de Duitse verhouding met Ankara zakte onder nul – Duitsland had haar eigen verkiezingen in september jongstleden, en ook Merkel dacht er garen bij te spinnen. Maar waar de Nederlandse regering begin dit jaar zonder enig succes probeerde het contact met de regering Erdogan te herstellen, lieten de Duitsers Turkije spartelen.

Hier zien we een les die de Nederlandse diplomatie bekend had moeten zijn: grote landen gaan met elkaar anders om dan grote landen met kleinere. En het ego van Erdogan staat hem niet toe de Nederlandse regering anders te zien dan als een klein land dat te brutaal was tegenover een groter. Als zo’n kleintje weer praten wil, zal het moeten kruipen. Daartoe is Rutte nog niet bereid.

Dat is overigens precies wat Turkije thans doet om weer betere contacten te krijgen met Berlijn. Duitsland is internationaal weer een maatje groter dan Turkije, maar er is meer. Dat heeft overigens niets te maken met de Turkse minderheid in Duitsland: zolang de Duitse regering geen aanstalten maakt de Diyanet-organisatie te ontmantelen (wat verstandig zou zijn, maar ook gevaarlijk wegens grote onrust), heeft Turkije vrije toegang tot die Germano-Turken. Dat is daarom geen reden. De reden dat Turkije nu op de stoep van de bondskanselarij staat heet Afrin.

De Turkse inval in Syrië heeft het land ook een bitter conflict met de USA bezorgd. Ook de verstandhouding met Rusland moet een stuk slechter zijn geworden, nu duidelijk is dat Turkije uit is op annexatie van een deel van Syrië, de Russische bondgenoot. Erdogan moet zich onbehaaglijk bewust zijn dat hij weliswaar met groot machtsvertoon op de Koerden is losgegaan, maar dat hem dat internationaal heeft geïsoleerd.

Met conflicten met zowel USA als Rusland waarvan een oplossing slechts gezichtsverlies op kan leveren, heeft de Turken richting Berlijn gedreven. Slechts steun van de EU zou het land enig respijt kunnen geven om haar verovering van het begeerde Syrische gebied te consolideren. Maar om steun van de EU te verwerven s een goede verstandhouding met Duitsland noodzakelijk.

Hier zien we de tweede les voor de Nederlandse diplomatie en Mark Rutte in het bijzonder: als je niets te bieden hebt om het weer bij te leggen, is het zelden verstandig om ruzie te zoeken met landen die je niet aan kunt. Oók omdat de EU niet genegen is Nederland te steunen in een rel die vooral van eigen makelij was. Als Nederland voor die rel in maart eerst steun had gezocht in Brussel had het anders gelegen, maar dan had Rutte er de eer niet voor kunnen opeisen. Nu laat de EU hem in zijn sop gaar koken, en dat is niet eens onbegrijpelijk.

Resteert de vraag: gaan Duitsland en de EU in op de Turkse avances? Duitsland laat in ieder geval blijken dat het voorlopig geen belangstelling heeft: op haar beurt vind zij – heel realistisch – Rusland en de USA te groot om nu voor de voeten te lopen. Door die Duitse afstandelijkheid kan de EU zich niet veroorloven al te hartelijk in te gaan op die plotselinge Turkse vriendelijkheid.

Erdogans positie met betrekking tot de inval in Syrië lijkt daardoor steeds zwakker te zijn. Hoe langer de Koerden – intussen gesteund door milities die trouw zijn aan de Syrische regering-Assad – des te meer kans dat Turkije uiteindelijk woedend de aftocht moet blazen. Maar dat zal nog wat voeten in aarde hebben, aangezien het Erdo’s statuur tegenover zijn Turkse achterban ernstig zal aantasten. Wat die gang naar Berlijn eigenlijk al zal hebben gedaan.