Met het referendum in Nederland zei Nederland een duidelijke ‘njet’  tegen de EU (heb je hem 😉 ). Eurofielen benadrukken altijd TINA (there is no alternative) voor de EU. De keuze wordt altijd gelegd tussen internationale coöperatie en isolatie. Zelfs euroscepticus Marcel Hulspas waarschuwt in TPO voor een potentiële exit van de EU. Die dichotomie is vals, er is wel degelijk een alternatief.

Introductie: “Geen radicaal alternatief”
Bij de liberale zakenkrant De Tijd stelde commentator Bart Haeck dat er geen alternatief is. Internationale problemen hebben volgens hem internationale oplossingen nodig in een internationaal samenwerkingsverband. Terugplooien op de natiestaat heeft geen zin.

Dit zijn truismen die weinig zullen ontkennen. Als staat alleen opnemen tegen de vluchtelingenstroom is vechten tegen de bierkaai. Maar moeten we dan concluderen dat “ondanks de middenvinger, er is geen radicaal alternatief voor de EU”?

In deze blog ga ik betogen dat er wel degelijk een alternatief is. Meer zelfs, het bestaat al!

EU: de fouten
Eerst moet ik toch even uitleggen waarom meer EU niet de oplossing is. Je kan een boek schrijven over wat er allemaal mis is met de EU. Ik kan alleen maar los door de EU fietsen en de voornaamste problemen duiden.

Het eerste probleem is het euroimperialisme. De EU doet enkel aan uitbreiding, zowel qua grondgebied als qua bevoegdheden. Verdere integratie is het axioma, meer meer meer is het motto. Dit zorgt voor spanningen tussen lidstaten en met omringende landen (vooral Rusland). Associatieverdragen en EU-wetgeving moeten klakkeloos worden goedgekeurd in de nationale parlementen. De EU houdt zich bezig met de onnozelste zaken, zoals hoeveel water een toilet verbruikt als je die doorspoelt (echt verhaal!). Voor de mensen is dit een brug te ver. Nederland heeft duidelijk te laten weten dat ze associëren met wie dat zij willen (en sorry Oekraïne, niet met jou!).

Het tweede probleem is de eurozone. De EU heeft een gemeenschappelijke munt in een unie van ver uit elkaar liggende economieën. Dit is recipe for disaster. De eurocrisis heeft de EU doen schudden op zijn grondvesten en ondanks de hoera-sfeer blijven de naschokken nazinderen (zoals de recente verkiezingen in Spanje, Frankrijk, Portugal en Verenigd Koninkrijk). De facto zorgt de euro voor een geforceerde harmonisering annex nivellering van de Europese economieën. De lidstaten moeten zich onderwerpen aan de begrotingsregels en worden manu militari gecontroleerd door de trojka. Bepaalde Zuid-Europese landen die niet voldeden kregen een zak geld, de EU verpopte zich tot een Groot-België met diens transfers.

Het derde probleem is de democratie. De EU heeft geen draagvlak bij de gewone man/vrouw in de straat. De EU en zijn commissarissen zijn niet verkozen. De affiniteit die burgers hebben met zelfverklaard “Europa” is laag. De eurosceptische partijen langs links en rechts winnen de verkiezingen en het Verenigd Koninkrijk gaat een referendum houden over dat lidmaatschap. De EU heeft eerdere signalen hooghartig genegeerd. David Cameron heeft op zijn Mayeurs een tour mogen doen zonder resultaat.

Dit is in een notendop wat er misgaat bij de EU. Het staat in de sterren geschreven dat de EU vroeg of laat ineenstort. Wat begon als een nobel doel zal door een generatie politici zijn verkwanseld door hun machtswellust en megalomaan Verenigde Staten van Europa-project. Het kind dreigt met het badwater te worden weggegooid. Dit hoeft niet!

De Benelux, een model voor het Europa van morgen
De Benelux Unie (een unie sinds 2010) kan bij een implosie van de EU diens taken overnemen. De Benelux Unie heeft veel voordelen ten aanzien van de EU.

Ten eerste is het kleinschaliger, er zijn maar drie lidstaten zodat de Benelux nabijer voelt. Het heeft de potentie om democratischer te worden (als er verkiezingen zouden georganiseerd worden). Door zijn klein aantal lidstaten zou een confederale structuur (waarbij de lidstaten vetorecht hebben) werkbaar zijn én de beste manier voor de lidstaten om ongewenste dictaten tegen te houden.

Ten tweede, economisch kan de Benelux Unie hetzelfde doen als de EU maar beter. Een gemeenschappelijke muntunie zou wel degelijk werken binnen de Benelux Unie zonder in een transferunie te vervallen. Zelfs dat hoeft niet, het is voldoende dat de munten van de lidstaten geaccepteerd worden (onwerkbaar in huidige EU maar mogelijk binnen de Benelux Unie). Er is mogelijkheid voor vrij verkeer van personen en goederen zonder het nadeel van Oost-Europese sociale dumping of vluchtelingenstromen. Er kan een ééngemaakte vrije markt zijn zonder al te grote verschillen tussen de economieën zodat er meer aan maatwerk kan gedaan worden (in plaats van het one-size-fits-all-beleid van de EU).

Ten derde, de Benelux Unie kan doen wat in de EU politieke science fiction is. Nu al kunnen politie-eenheden van de lidstaten opereren op het grondgebied van de lidstaten. De Nederlandse politie kan in theorie een gevluchte crimineel achtervolgen van Friesland tot Luxemburg. Vanuit eurofiele hoek wordt er opgeroepen voor een Europese FBI (niet toevallig door een familielid van Herman ‘damp rag’ Van Rompuy). Totaal wishful thinking. Een Benelux FBI daarentegen is politiek meer haalbaar én broodnodig (zie maar de gebrekkige communicatie tussen Nederland en België over El Bakraoui). Er is zelfs mogelijkheid voor een gemeenschappelijk leger.

Ten vierde, in een sterke Benelux Unie zou België overbodig worden. Het kan verdampen en de huidige al apart vertegenwoordigde regio’s kunnen volledig autonoom beslissen. Binnen de Benelux Unie zou lidmaatschap in één twee drie beklonken zijn, geen arrogante eurofielen die dit tegenhouden. Zelfs als Wallonië kiest voor aanhechting bij Frankrijk kan de Vlanelux een meerwaarde bieden voor bilaterale afspraken (zie punt zes).

Ten vijfde, de Benelux Unie kan een buitenlands mandaat krijgen. Waarom nog aparte ambassades voor België, Nederland en Luxemburg als de Benelux deze kan organiseren? Onlangs gingen Rutte en Bourgeois samen op economische missies naar Atlanta, kan dit niet ook onder een Benelux-vlag? Natuurlijk staat het vrij voor elk land om een eigen buitenlands beleid te voeren maar af en toe zo’n gemeenschappelijke missies geven een bonus.

Ten zesde, de Benelux Unie kan een doorbraak forceren in internationale dossiers. De IJzeren Rijn is een voorbeeld, België en Nederland zullen sterker in hun schoenen staan tegen de Duitse oosterbuur dan in gescheiden formatie. Er is zelfs mogelijkheid om afspraken te maken met de Franse regio Nord-Pas-de-Calais-Picardie in verband met grenscriminaliteit. De illegalenjungle in Calais is een probleem voor de havens van Zeebrugge én Rotterdam.

Er zijn dus heel wat voordelen verbonden aan de Benelux Unie die de EU nu niet biedt. Het voornaamste is dat de EU een zeer divers allegaartje landen is met een enorm culturele en socio-economische diversiteit en deze diverse lidstaten toch in een Europees keurslijf dwingt. Dit is gekoppeld aan de imperialistische expansiedrift die nu bij de EU heerst. De Benelux Unie is een unie tussen juist zeer homogene landen en heeft niet de ambitie om andere lidstaten te hebben dan België, Nederland en Luxemburg.

Groot-Nederland
Er zijn in Nederland en Vlaanderen nostalgici die hunkeren naar de Verenigde Koninkrijk der Nederlanden (dat land dat maar een schamele 15 jaar heeft geduurd). Vaak hoor je ronkende slogans zoals “laten we het onrecht van 1830 herstellen!“.

Het lijkt mij vooral een poging om een lijk te reanimeren. Nee, het verleden komt niet terug. Er lijkt mij ook weinig steun te zijn in Vlaanderen voor dit idee. De Benelux Unie is het dichtste dat dit benadert met respect voor de eigenheid en de soevereiniteit van de lidstaten. Zoals in punt één in de voorgaande sectie besproken, een confederale eerder dan een federale Benelux unie is de beste manier om dit ideaal te verwezenlijken. Ik gruwel evenzeer van een Verenigde Staten der Nederlanden als van een Verenigde Staten van Europa.

In ieder geval, ik verwacht dat de partijen die voor een Groot-Nederland zijn dat deze de Benelux Unie het meest genegen zijn. Onlangs was er een colloquium van VB met als gastspreker Geert Wilders van de PVV. Daarin herhaalde Geert Wilders dat hij de Groot-Nederlandse gedachte zeer genegen is, tot jolijt van het publiek.

Maar is Geert Wilders echt wel zo’n Groot-Nederlander? In 2009 pleitte de PVV ervoor om de stekker uit de Benelux te trekken. De facto trekt de PVV dan ook de stekker uit de Groot-Nederlandse gedachte. Als PVV dan ook eens de stekker uit de EU wil trekken, kan de Benelux Unie juist aan belang winnen. SP zegt dat Benelux overbodig is door de EU terwijl PVV net zou moeten stellen dat de EU de Benelux kapotmaakt.

Dit is dan ook een oproep aan de Groot-Nederlanders om juist te ijveren voor meer Benelux als alternatief voor de EU in plaats van te pleiten voor diens afschaffing.

En de rest?
De Benelux Unie is één van de eerste samenwerkingsverbanden in de wereld. Kan dit wel model staan voor de rest van Europa?

Het antwoord is ja, meer zelfs, ze bestaan. Het is zelfs de EU die buurlanden met gelijkaardige opvattingen dwingt samen te werken om tegenwicht te bieden tegen het door Duitsland gedomineerde EU. De Visegradlanden spannen samen tegen Merkel en haar onzinnige “Wir schaffen das” politiek. Ook bestaat er een gelijkaardige samenwerkingsverbanden tussen de Scandinavische landen genaamd de Noordse raad, de Baltische landen genaamde het Baltisch Assemblee, de Zwarte Zee landen genaamd de Organisatie voor Economische Samenwerking in het Zwarte Zeegebied.

Zelfs al zou de Europese Unie uiteenvallen in deze regionale unies, dit hoeft niet noodzakelijk het einde te betekenen voor zaken als de vrije interne markt. Deze figuur geeft een overzicht van alle samenwerkingsverbanden in Europa en ver daarbuiten. Er is nog altijd een douane-unie, de EER (Europese Economische Ruimte) en de EFTA (European Free Trade Association). De doemverhalen van economische achteruitgang van de eurofielen is pure demagogie.

Conclusie
Ik deel het optimisme/pessimisme van Marcel Hulspas niet. Nee, een bescheidenere unie zal niet komen zolang de Junckers van deze wereld de plak zwaaien. En nee, een exit hoeft geen drama te zijn. Er zijn structuren waar sommige lidstaten op kunnen terugvallen. Met het nee in het Oekraïne-referendum is een Nexit-scenario een stuk dichter.

Wil dit zeggen dat Nederland een einzelgänger wordt? Nee, het kan terugvallen op de Benelux Unie. Het kan lid blijven van de Europese douane-unie, de Europese Economische Ruimte of lid worden van de EFTA. Meer zelfs, dit is een arrangement dat het beste is voor alle lidstaten. Die Europese schoonmoeder hoort thuis in het Assepoestersprookje.

——————————————————————————————

Dit stuk verscheen eerder op De Mondige Student.