Het neerschieten van het Syrische gevechtsvliegtuig gisteren door de Amerikanen lijkt weinig meer te zijn dan een strijd om wie het voor het zeggen heeft in de strijd om Raqqa. De consequenties in Syrië kunnen echter ernstig zijn. Deze prestigekwestie lijkt te kunnen escaleren.

De vrij plotselinge opmars van de Koerden richting Raqqa – ondersteund door Amerikaanse Special Forces – kwam op een moment dat leek alsof Turkije een veto had afgegeven over de deelname van Koerdische troepen aan de strijd om Raqqa. Turkije had al bakzeil gehaald in de deelname om de strijd om Mosul, en als het opnieuw andere partijen voor zou moeten laten gaan heeft Turkije de factor weinig tot niets gewonnen aan de Syrische burgeroorlog. En een paar maanden terug leek de situatie nog zo gunstig voor de troepen van Erdogan.

De Amerikanen zagen echter in een Koerdische opmars een kans om weer een rol te spelen in het conflict, nadat ze eerst een smadelijke nederlaag moesten accepteren met de val van Oost-Aleppo. De ;gematigde’ oppositie die in Oost-Aleppo werd verslagen was de Amerikaanse troef in deze oorlog, en tot voor de val van de stad ging men er uit dat een militaire zege van Assad en Rusland niet in de sterren geschreven stond. Het liep anders, waarna de USA feitelijk buiten spel raakte in Syrië.

De machtswisseling in Washington in januari waarbij Trump Obama afloste had voor Syrië twee belangrijke gevolgen.

1. Trump had minder scrupules met Amerikaanse troepen op Syrisch grondgebied
2. De Amerikanen ruilden de ‘gematigde’ oppositie in voor de Koerden.

Dat laatste maakte het eerste ook noodzakelijk, omdat de Koerden niet zonder de zware wapens konden om de belegering van Raqqa succesvol te kunnen afronden, en bovendien hield de aanwezigheid van Amerikaanse soldaten Turkije af van aanvallen op Koerdische eenheden waarbij die Amerikanen aanwezig waren. De Koerden zagen in de bescherming van de USA klaarblijkelijk meer brood dan in die van Rusland. De opmars naar Raqqa kwam snel van de grond, en de stad wordt nu al een paar weken door de Koerden belegerd, terwijl de Amerikanen haar bombarderen. Van de omvang daarvan zijn de VN nogal beduusd.

Voor de kant van Assad en Rusland was de Amerikaanse steun aan de Koerden geen plezierige gewaarwording. Niet alleen lijkt het er op dat de USA een onafhankelijke Koerdische staat op Syrisch grondgebied zou kunnen gaan promoten, maar bovendien is er het propagandistische element dat de Koerden en de USA met de val van Raqqa zouden worden beschouwd als de overwinnaars in de Syrische burgeroorlog.

Die gevolgen zijn zowel voor Assad als Putin onaanvaardbaar; zowel Syrië als Rusland begonnen te helpen met bombardementen op Raqqa om tenminste deel te hebben aan de aanstaande overwinning. Die lijkt overigens niet ver meer, en onenigheid onder de overwinnaars behoort tot de zekerste signalen van een aanstaande ineenstorting van IS.

In het licht van bovenstaande moet je ook het neerschieten van dat Syrische toestel zien. Alle kans dat het toestel te dicht bij Koerdische (en Amerikaanse troepen) bombardeerde, maar de kans dat de Amerikanen hun kans schoon zagen de Syriërs weg te jagen van toekomstig Koerdisch grondgebied is niet minder groot.

En nu zitten we met de gebakken peren, want Rusland heeft aangekondigd alle vliegende toestellen die ten westen van de Eufraat worden aangetroffen zonder verder vragen te zullen neerhalen. Waarmee Rusland in ieder geval theoretisch bevestigt de Syrische soevereiniteit over het gebied nog steeds als leidend te beschouwen – en haar bondgenoot te zullen steunen bij toekomstige conflicten met de USA. Daartoe zijn de Russische middelen zonder twijfel aanwezig, en de Australische regering heeft vandaag daarom uit voorzorg aangekondigd voorlopig niet meer boven Raqqa te zullen vliegen.

Doordat de Russen ook de hotline met de USA hebben opgezegd is er nu een probleem waarvan de Russen lijken te verwachten dat de USA het initiatief neemt om het op te lossen. In het ergste geval wordt dit een spelletje wie het langst staren kan – maar dat Rusland een vliegtuig van de Amerikaanse coalitie neerhaalt als vergelding is evenmin onmogelijk. Het verklaart waarom Australië zich even afzijdig houdt van het directe vervolg. En dat, terwijl het land traditioneel aan alle Amerikaanse avonturen ten westen van het Suezkanaal deelneemt. Direct een Amerikaans toestel neerhalen is voor de Russen vermoedelijk net een stapje te ver, maar bondgenoten zijn nu eenmaal expendable. America First, en zo.