Dat de strijd om het CDA leiderschap nu is ingeperkt is wel een opmerkelijke ontwikkeling. Verdere inperkingen zijn niet erg logisch.

Dat de terugtrekking van Martijn van Helvert als kandidaat voor de eerste stemming volgende week nu al kwam, is zowel opmerkelijk, verstandig als dat het een indicatie geeft waar de kracht van de respectievelijke kandidaten zit.

Dat Van Helvert zijn eigen kandidatuur heeft gesteld vanuit de opportunistische gedachte dat het nooit kwaad kan even in de aandacht te staan is nu wel duidelijk. Maar dat zijn aanwezigheid ook een storende factor zou kunnen zijn in waar het werkelijk om gaat – zien waar het CDA voor wenst te staan de komende jaren – heeft hij met zijn terugtrekking erkend te begrijpen. De extra factor Limburg was zijn enige toevoeging, en dat was ditmaal echt te weinig.

De drie en hunposities
Het interessante wordt nu dat we drie kandidaten zien die allen een geheel eigen achterban binnen het CDA kunnen claimen. En derhalve vanuit sterke posities gaan proberen de rest van hun partij te overtuigen dat zij de juiste leider voor de nabije toekomst zijn.

• Hugo de Jonge voor het progressief denkende partijkader
• Mona Keizer voor de CDA-vrouwen
• Pieter Omtzigt voor de conservatieve ‘wettische’ vleugel

De positie van De Jonge als representant van het jeugdig stadse progressieve elan heeft als bedreiging zijn zwakke optreden tijdens de Corona-crisis, en veel mensen binnen het CDA zullen dat nog niet zijn vergeten. Het is zelfs denkbaar dat De Jonge dit najaar in grote politieke problemen komt als het onderzoek naar de regeringsbehandeling van de Corona-crisis op gang komt. Dat hij zichzelf vorige week nog tot favoriet in de leiderschapsstrijd benoemde zal ook geen sterke indruk hebben gemaakt.

Het probleem van Mona Keizer is dat ze vaak sterke termen gebruikt, maar bestuurlijk weinig indruk heeft gemaakt. Dan kun je jezelf nog zo hard kroonprinses noemen, maar wordt je zo dan ook gezien? Ze is prominent, maar geen prominente stem bij de beleidsbepaling van het CDA.

Pieter Omtzigt heeft als bezwaar dat hij te principieel wordt geacht voor het politieke leiderschap. Zijn strijd voor de getroffenen van de Toeslagenaffaire is niet alleen een sociale stellingname; het is ook een bijzonder principiële. Dat is bij nadere bestudering een veel rechtser standpunt dan men vaak beseft. Het is ‘wettisch’ op het onbuigzame af. Dat Omtzigt al heeft aangegeven dat Wopke Hoekstra zijn gedroomde premierskandidaat namens het CDA is, illustreert dat nog eens extra.

Bij deze verkiezing wordt het denkelijk een tweestrijd tussen Omtzigt en De Jonge, waarbij Keizer niet meer kan zijn dan een factor die uiteindelijk verplicht tot het houden van een tweede ronde. Want een meerderheid van de helft plus één is het criterium dat de CDA-leiding aanlegde voor deze verkiezing van de nieuwe partijleider. Wat we volgende week zien gebeuren is een eerste sprintje waarbij Mona Keizer zal afvallen, en moet worden bepaald wie van de beide overige kandidaten de meeste stemmen heeft gehaald. Daarbij verwacht ik dat mocht Omtzigt een substantiële voorsprong hebben op De Jonge, ook deze het bijltje er bij zal neergooien. Dat is niet alleen heel CDA, maar ook realistisch.

Partijkader
In verband met De Jonge noemde ik hierboven al het het progressief denkende partijkader van het CDA. Dat het partijbestuur deze strijd om het leiderschap heel democratisch en heel CDA noemde: soit. Wat moesten ze er anders van zeggen? Maar als Pieter Omtzigt inderdaad de vloer blijkt aan te vegen met beide andere kandidaten, en de zaak al in de eerste ronde (zo goed als) beslist, dan zal er in het Abraham Kuyper-gebouw in Den Haag stevig achter de oren worden gekrabd.

Want Omzigt is daar niet de gedroomde kandidaat, om het vriendelijk te formuleren. Eerder had men hem zelfs al eens van de kandidatenlijst van de Kamer verwijderd, maar hij kwam er met een enorme hoeveelheid voorkeursstemmen toch in. Ook dat suggereert dat zijn aanhang fanatieker voor hem stemmen zal dan de wat sukkelige De Jonge te zijner gunste aan emoties losmaakt.

Partijkaders die een leider op hun nek krijgen die ze niet willen hebben de neiging voortaan de procedures  anders te maken m zichzelf beter kansen te geven bij een volgende gelegenheid. Ik voorspel dat dit de laatste keer was dat het CDA een leiderschapsverkiezing als deze zo zal houden.