Spinoza en moderniteit – Pythagoras en Mozes
Spinoza staat aan de basis van het moderne godsgeloof zoals de westerse samenleving dat nu beleeft, betoogt Toon Kasdorp.
Het geloof hier in het westen, in Europa en in de Dar al Islam, heeft een continuïteit die dateert vanaf Pythagoras[1] en van Mozes [2] en misschien van nog wel langer geleden. Het christendom en de islam hebben twee dezelfde bronnen. Ze zijn afgeleid van de leer van Plato en van het jodendom. Plato gaat terug op Pythagoras en Pythagoras wellicht op bronnen in Egypte,maar dat weten we niet zeker. Het jodendom was gebaseerd op de Wet en de Profeten en op de uitleg en de verhalen er omheen. Die waren deels weer voortgekomen uit de voorouderlijke verering van de Semitische woestijngod Jahwe en het jodendom had ook attaches met Egypte.
De godheid die Baruch d’Espinoza preekte in 1677, in zijn postuum verschenen Ethica, stond buiten deze continuïteit. Zij is, vaak zonder dat men het beseft, de God geworden van de meeste moderne christenen. Spinoza probeerde het Godsbestaan te bewijzen op de manier waarop Descartes de waarheid van zijn filosofische stelsel bewees, met dezelfde wiskundige bewijsvoering en vanuit een uitgangspunt dat ontleend is aan een existentiële noodzaak, met een argumentum ad absurdum dus eigenlijk. Hij zag God als samenvallend met het heelal waar de mensen onderdeel van uit maakten. Dat is wat veel van onze tijdgenoten geloven als ze iets geloven. Ze zeggen wel dat ze geloven in de historische God van Abraham Isaac en Jacob, die ook de God was van Jezus en van Mohammed, maar van Jezus aanvaarden ze alleen de ethiek en van Jahweh alleen de symboliek, niet de letterlijke waarheid van de dichterlijke verhalen die over zijn ingrijpen in de wereld zijn opgeschreven.
Geen modern mens gelooft meer dat de zon heeft stilgestaan boven Gibeon of dat het water van de Schelfzee uiteen week om de kinderen van Israël doorgang te verlenen. Niemand in West Europa of Amerika zou op gezag van Jahweh zijn kind offeren of de vrouwen en kinderen van een naburige stam zoals Jahweh aan Saul opdracht gaf om te doen met de Amelekieten. Niemand gelooft ook dat God woont in een brandend braambos of boven de wolken en het uitspansel, waar hij vereerd wordt door engelen en de zielen van de doden.
Wij geloven, als we geloven, in de God van Benedict Spinoza, zoals hij zich later noemde, nadat hij uit de gemeenschap van de Israëlieten in Amsterdam werd gezet. Spinoza, wiens naam anathema was in zijn eigen tijd en nog een eeuw erna. Wie met het stempel van Spinozist werd voorzien kon eeuwen lang een maatschappelijke carrière wel vergeten. Zelfs de aanhangers van Descartes hielden afstand van Spinoza, al was de laatste net zo godsdienstig als Luther en was Descartes het minder dan Erasmus. Maar alleen Spinoza heeft de brug geslagen tussen het oude geloof van de drie monotheïstische godsdiensten en de moderniteit.
- 6e eeuw v.C.
- 15e eeuw v.C.
Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp
De god van Mohammed was beslist niet de god van Jezus. Er zijn talloze tegenstellingen tussen beiden. Zo zegt Jezus dat hij de zoon van God is en vervloekt de koran degenen die dat zeggen. Jezus leert je vijanden lief te hebben, Mohammed doodt ze. God kan niet in zichzelf verdeeld zijn.
Waarom zou de zon niet kunnen hebben stilgestaan boven Gibeon? In Fatima tolde en zigzagde ze op 13 oktober 1917 acht tot tien minuten lang ten aanschouwen van zeventigduizend mensen die erop afgekomen waren, waaronder ook ongelovigen als taxichauffeurs en journalisten.
“Niemand gelooft ook dat God woont in een brandend braambos of boven de wolken en het uitspansel, waar hij vereerd wordt door engelen en de zielen van de doden.”
Excuseer? Maar hier slaat wijlen de heer Kasdrop de plank echt enorm mis. In de VS zijn er heel veel mensen die dat wel degelijk geloven.
@reageerbuis. Jaja, en mohammed zag de maan ook in 2-en splijten en volgens de imams heeft NASA bevestigd dat dat werkelijk is gebeurd. Wat op zich weer grappig is, want vervolgens ontkennen ze de gegevens van NASA als het aankomt op de vraag of de aarde rond is of plat.
Het ‘wonder van de zon in Fatima’ is inderdaad zeer goed gedocumenteerd. Maar voor mij betekent dat nu niet bepaald een geruststelling. Stel dat -en ik ben een agnost, neigend naar het atheisme- god bestaat en dit wonder heeft volbracht, dan betekent het slechts dat hij hetzijn volkomen onbetrouwbaar is, hetzij niet altijd kan ingrijpen. Maar linksom of rechtsom kan men er nooit op vertrouwen.
Overigens is het natuurlijk vreemd dat het fenomeen niet wereldwijd was waar te nemen. Dat zou inhouden dat god zaken slechts plaatselijk kan of wil beinvloeden, iets waar ook al helemaal geen logica in te vinden is.
Wat geloof betreft zie ik mohammeds leer eigenlijk meer als een bewijs, hoewel in omgekeerde richting. ALS er een god bestaat, bestaat de duivel ook. En dus vice-versa. En wat mohammed predikte, samen met de beschrijvingen die allah van zichzelf geeft als ‘de beste lieger’, ‘de beste samenzweerder’, ‘de beste bedrieger’ zijn wat dat betreft consistent met de duivel, waaruit zou blijken dat er ook een god is.
De islam is bedacht uit rancune tegen joden.
Abraham verstootte Hagar en Ismael : daarom.
Mohammed kon de Joden in Arabie niet paaien of overwinnen. : daarom.
Mohammed pleegde plagiaat en persiflage op joodse teksten : daarom.
Op geen enkele manier, kan de islam met Plato in verband gebracht worden.
Arabieren in de 7e eeuw, lazen geen Grieks.