Ziekenhuizen zijn broeinesten van nieuwe virussen en resistente bacteriën.

Operaties en bevallingen brengen risico’s mee voor ontstekingen en die worden onnodig vergroot door de zorg voor deze patiënten in hetzelfde gebouw te laten plaats vinden als die van de geïnfecteerden. Nieuwe tropische ziekten, die door zeelui en luchtreizigers worden meegenomen, zouden in speciaal daarvoor ingerichte gebouwen moeten worden behandeld.

Maar meer in het algemeen is er weinig dat pleit voor de grote algemene ziekenhuizen die een erfenis zijn van het jongste verleden. Er is veel meer dat pleit voor kleinere en meer gespecialiseerde klinieken.
Bij operaties is specifieke ervaring en specialisatie een pré. Met de bestaande vervoer- en communicatie technologie is er minder reden dan ooit om alle verschillende aandoeningen bij elkaar te stoppen.

Er bestaan wel gespecialiseerde klinieken, maar het zijn er veel te weinig. De kliniek voor brandwonden in Beverwijk is er een en die heeft terecht een goede reputatie. En dat geldt ook voor de hartchirurgische afdelingen in Nieuwe Gein en het OLVG in Amsterdam, die in wezen functioneren als aparte klinieken. Er zijn vanouds een stel gespecialiseerde orthopedische klinieken zoals de St. Maartenskliniek in Ubbergen bij Nijmegen. Waarom is het niet mogelijk om die succesvolle specialisaties tot systeem verheffen?

Dit ligt eigenlijk zo voor de hand, dat je je afvraagt waarom het anders is geregeld. Waarschijnlijk komt het door het big is beautiful syndroom. Bestuurders houden van fusies, omdat die sexy zijn en de overheid houdt van grote eenheden, omdat die minder toezicht vereisen, omdat ze door hun omvang al op controle zijn ingesteld. De financiering van grote ziekenhuizen is voor de overheid goedkoper, omdat die de tegenvallers beter zelf op kunnen vangen en omdat ze over betere en professionelere administraties beschikken.

Zo is de theorie, maar dat is niet altijd de praktijk. Als grote organisaties niet perfect zijn georganiseerd, dan slaat daar de bureaucratie toe en dat is precies wat men tegenkomt in veel grote zorginrichtingen. Mensen raken er gedemotiveerd en functioneren slechter dan in een overzichtelijke omgeving waar iedereen elkaar kent en men zich thuis voelt. Door de omvang worden vaak buiten proportie veel tijd en resources aan interne organisatie besteed, wat allemaal ten koste gaat van de zorg. In grote ziekenhuizen heeft iedereen het zo druk dat niemand de tijd neemt om na te denken over een betere organisatie. Reorganisaties worden meestal door buitenstaanders aangeleverd die van de zorg zelf geen verstand hebben en die met boekjes in de hand van de MBA opleidingen komen vertellen hoe het moet.

Er is nog een andere reden waarom zorg kleinschaliger zou moeten zijn. Combinaties met andere vormen van publieke dienstverlening zijn veel gemakkelijker te organiseren als zorg gespecialiseerd is. Zo zou een traumakliniek heel goed gecombineerd kunnen worden met een brandweerkazerne en een politiebureau. Huisartsenposten worden al vaak gecombineerd met fysiotherapie maar er zijn nog veel andere combinaties denkbaar die de zorg ten goede zouden komen.

Small is beautiful en dat geldt in het bijzonder voor onze overheden en hun organisaties.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp