Komt een faillissement van Rusland dichterbij, zoals sommige experts vrezen? De westerse sancties gooien zeker roet in het eten, maar de Russen spannen zich tot het uiterste in om een bankroet te omzeilen. De roebel staat al weer bijna even sterk als vóór de oorlog.

Het is een chicken game wie knippert het eerst met zijn ogen? De Russische staat besloot woensdag om een aantal couponbetalingen op dollarleningen in roebels te voldoen en maakte daarmee meteen het voornemen bekend om dat te blijven doen, zolang het land geen toegang krijgt tot de buitenlandse valutareserves. ‘Onvriendelijke landen’ krijgen hiermee de pin op hun neus. Hieronder ziet u de onvriendelijke naties (in rood), ongeveer eenderde van de wereld en dus exclusief de grootmachten China en India.

Volgens een analyse in het Financieele Dagblad (webarchive, geen paywall) wakkeren de roebelbetalingen op dollarleningen, zolang het land geen toegang krijgt tot de buitenlandse valutareserves, de vrees voor een Russisch faillissement aan. Maandag besloten beleidsmakers in Washington dat Rusland geen aanspraak meer kan maken op een pot van 600 miljoen dollar aan buitenlandse reserves die op bankrekeningen in de Verenigde Staten staan. Gezien de financiële buffers van het land en de handelsbalans is dat echter slechts klein bier.

Een staatsbankroet gebeurde in Rusland voor de laatste keer in 1998. Het FD noteert: “Dat veroorzaakte een nationaal trauma. Een plotselinge depreciatie van de roebel leidde bijvoorbeeld tot enorme prijsstijgingen in winkels, en consumenten gingen noodgedwongen over op ruilhandel of moesten hun spullen in harde valuta’s, zoals dollars en Duitse marken, afrekenen. Die herinnering verklaart mogelijk de stelligheid waarmee het Russische ministerie van financiën de buitenwereld herhaaldelijk verzekert zijn schulden te kunnen aflossen, sancties of geen sancties. Kremlinwoordvoerder Dmitry Peskov zei deze week dat ‘Rusland de middelen heeft om zijn schulden te betalen’, maar ook dat schuldeisers tevreden zullen moeten zijn met roebels.”

Sancties VS
Volgens kredietbeoordelaars, zoals Moody’s en Fitch, geldt het als wanbetaling als Rusland die verplichtingen binnen dertig dagen niet alsnog in dollars nakomt, iets wat Peskov ontkent. Tot nu toe heeft Rusland naar eigen zeggen aan alle buitenlandse betalingsverplichtingen voldaan, maar de Amerikaanse overheid maakt dit nu onmogelijk onder het nieuwste sanctiepakket. Persbureau Reuters meldt onder andere dat zakenbank JP Morgan maandag twee van zulke transacties onder druk van de Amerikaanse autoriteiten moest tegenhouden. Als zogeheten correspondentbank speelt JP Morgan een sleutelrol bij het omzetten van roebelbetalingen naar dollars.

Het Russische ministerie van financiën verklaarde op zijn beurt ‘couponbetalingen op twee leningen in dollars die in 2022 en 2042 aflopen’ in roebels te hebben voldaan, omdat ‘een buitenlandse bank weigerde die transactie te verwerken.’ Het ministerie vermeldde daarbij niet de naam van de bank.

Wel verzekerde Moskou dat schuldeisers hun roebels weer kunnen inwisselen voor dollars, zodra Rusland de toegang tot zijn buitenlandse reserves weer terugkrijgt. Dat gaat niet op voor crediteuren uit landen die Rusland als ‘vijandig’ heeft bestempeld. Nabetalingen die voor hen bestemd zijn, komen al dan niet in roebels op een aparte rekening terecht, die wordt beheerd door een overheidsinstantie die verantwoordelijk is voor de betalingen.

Grondstoffen in roebels betalen
Westerse landen moeten binnenkort niet alleen voor de levering van Russisch gas in roebels betalen, maar ook voor andere grondstoffen, zoals graan, metalen, kunstmest, kolen en hout, zo waarschuwde het Kremlin woensdag. Daarmee gaat de economische strijd tussen westerse landen en Rusland een nieuwe fase in. Als het Westen niet over de brug komt, zullen de leveranties worden gestaakt, luidt het dreigement.

Desalniettemin is koers van de roebel weer na een aanvankelijke sterke daling terug op het niveau van vóór de oorlog. Oppervlakkige waarneming in een dergelijke complexe situatie belemmert daarbij een scherp zicht op andere, bepalende factoren. Denk niet dat Rusland, dankzij zijn bankensysteem en grote energiemultinationals, geen beschikking heeft over financiële expertise, rechtstreeks afkomstig van topuniversiteiten als Harvard, Oxford of Cambridge. Zij weten donders goed wat er op het spel staat en waar ze mee bezig zijn.

Rusland beschikt over enorme reserves van energie en grondstoffen waarvoor afnemende landen zeker belangstelling zullen blijven hebben, en de koppeling van de roebel aan de omvangrijke goudvoorraad van het land biedt tevens een extra garantie voor financiële stabiliteit. Om diezelfde reden hebben de Russen een alternatief voor de financiële berichtendienst SWIFT ontwikkeld, waarvoor bijvoorbeeld de grote buurlanden China en India alsmede oliestaten in het Midden-Oosten belangstelling hebben getoond. Betalingen blijven dan helemaal uit het zicht van Europese en Amerikaanse ogen, wat vooral ten koste van de petrodollars van de VS zal gaan.

Het chicken game is nog niet gespeeld. Met de huidige sancties schieten de Rusland-antagonisten meer en meer in de eigen voet. De afloop en de consequenties zijn uiterst onzeker en zullen misschien niet uitdraaien op het resultaat dat het Westen, de EU en de NAVO het liefst zouden zien. Mogelijk kan Rusland met zijn vrienden in Azië zijn financiële en economische zelfstandigheid zelfs versterken. Place your bets, ladies and gentlemen!

---

Meer over Oekraïne en de gebeurtenissen in dat land leest u hier.

Meer over Rusland en haar politiek vindt u hier.