Dinsdag was er een vervolg over de intrekking van de referendumwet in de Eerste Kamer. Na de nederlaag over het sleepwetreferendum vorige week bleek gisteren ook nog dat minister Ollongren een vernietigend rapport minimaal een weekje onder de pet gehouden had. Dat gisteren al uitkwam dat dat was achtergehouden voor de kiezer, signaleert echter dat haar termijn als minister ten einde loopt.

Dat het referendum over de sleepwet door de regering verloren werd was kantjeboord, maar Rutte cs had nog het benul niet direct het coalitiestandpunt te verkondigen en door te drukken. Daarvoor was de opkomst te hoog (wat zal Rutte de Kiesraad er om haten dat het werd gecombineerd met GRNL2018), en het verschil tussen Voor en Tegen groot genoeg.

Gisteren kwamen in de Eerste Kamer de experts aan het woord. Die vonden unaniem dat de regering zichzelf èn de democratie geen dienst heeft bewezen met de gehanteerde aanpak en de wijze van argumenteren.

De drie politicologen en bestuurskundigen die de senaat kwamen adviseren, maakten korte metten met het belangrijkste argument van minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken. Die wil van het raadgevend referendum af omdat dat bij de burger de misplaatste verwachting zou wekken dat het kabinet het advies van de kiezers volgt. Het zou daardoor knagen aan het vertrouwen in de politiek.

Auw. Geen prettige situatie voor een minister van Binnenlandse Zaken – het valt te hopen dat haar ambtenaren de minister hebben uitgelegd hoe pijnlijk dit eigenlijk was. Zelf lijkt ze daarvoor te autistisch. Dit opende wel een kleine kans dat opstandigheid van de regeringsgezinde senatoren niet kan worden uitgesloten. Geen grote kans, maar voor de minister opnieuw een gevaarlijke berenval – ze kan zich op dit dossier geen falen meer permitteren.

GeenStijl ging gisteren prompt vol op het orgel over dat uitstel van het rapport, en terecht ook. Desalniettemin was het grote nieuws naar mijn gevoel niet dat de publicatie van dit rapport zes weekjes was kaltgesteld – je verwacht weinig anders aan de vooravond van zo’n referendum,  waar de minister al genoeg moeite had mensen te overtuigen er alsjeblieft vóór te stemmen. Al is ze dan tegen referenda en had de coalitie bij monde van Buma aangekondigd er geen boodschap aan te zullen hebben. Het echte nieuws was dat binnen een week op tafel lag dat men het even had verdoezeld.

Een minister kan niet zonder de steun van haar ambtenaren en haar staf. Wie die steun verliest kan beter gelijk opstappen, want het is een kwestie van tijd eer die staf ergens een landmijn plaatst om de minister alsnog politiek te lanceren naar een betere wereld (die van het burgemeesterschap van Rottumeroog). De bekendmaking van het rapport met de bijgevoegde mededeling dat men het al langer wist is niet anders dan zo’n politieke landmijn.

Ik voorspelde eerder al dat de tijd net na het sleepwetreferendum een ideaal moment zou bieden minister Ollongren te lozen. Dat lijkt nu bewaarheid te gaan worden. En nog wel via de minst verwachtte weg: opstandigheid onder haar eigen ambtenaren. Maar wie dit ook ingestoken heeft: na alles dat voor en tijdens GRNL2018 speelde èn het aftreden van minister Zijlstra, is nu voor D66 de tijd gekomen iemand te offeren om het evenwicht binnen de coalitie te herstellen. Pechtold wil niet weg, en voor de coalitie lijkt hij te belangrijk om te dumpen. Dus is minister Ollongren rijp voor een toastje.