U zult mij niet horen zeggen dat ik verstand van voetbal heb, maar na twee weken Qatar kijken weet ik één ding zeker: die VAR is een bedenksel van complete imbecielen, en dat was te voorspellen.

Dat heeft dan weer niets met Qatar te maken. Qatar is niets meer dan het decor voor dit complete falen met de VAR-arbitrage. Het gedoe werd ingevoerd in 2016, en dat Nederland er nauw bij betrokken was mag geen verrassing heten: het is Nederlandse wonderstampot van Jantje de Boer in optima forma.

De VAR heeft sinds het seizoen 2016/2017 zijn entree gemaakt in het voetbal. VAR betekent Video Assistant Referee wat staat voor videoassistent of videoscheidsrechter. Om precies te zijn tijdens de derby tussen PSV en FC Eindhoven. De wedstrijd werd gefloten door scheidsrechter Ed Janssen, ondersteund door video-assistent Danny Makkelie. De eerste keer dat de VAR-voetbal werd ingeschakeld tijdens een internationale wedstrijd was bij de vriendschappelijke wedstrijd tussen Italië en Frankrijk op 1 september 2016. Deze wedstrijd werd gefloten door scheidsrechter Björn Kuipers, ondersteund door video-assistenten Danny Makkelie en Pol van Boekel. De monitors van de VAR-voetbal langs het veld werden op 25 januari 2017 voor het eerst gebruikt tijdens het bekerduel tussen FC Utrecht en Cambuur Leeuwarden onder leiding van scheidsrechter Pol van Boekel.

De voortdurende interactie tussen de scheidsrechters en een groepje betweters achter een monitor werkt maar net aan, waarbij de scheidsrechter regelmatig naar de zijlijn draven moet om zijn mening te geven over wat het panel aan de zijkant van het veld meent te hebben waargenomen – want grappig genoeg blijft de eindverantwoordelijkheid bij de aangewezen scheidsrechter liggen.

Niet dat dat veel uitmaakt. Scheidsrechters die al te eigenwijs met dat mandaat om gaan kunnen hun hobby snel goedendag zeggen. De elektronica [1] is niet het grootste probleem met de VAR, al is het dat voor de spelers vaak wel. Voor de uitvoerders is de toepassing van de elektronica een soort lakmoesproef dat het systeem betrouwbaar in een behoefte voorziet, maar het ware probleem is die behoefte zelf. Die behoefte is de gevoelde eerlijkheid van het systeem, om ter plekke fouten van arbiters te kunnen corrigeren. Dat moet beter, eerlijker.

Vloeken op arbitrage en regeltjesmierenneukers zijn een vast element van arbitrage, en de VAR zou dat oplossen? De afgelopen weken hebben getoond dat die redenatie niet deugt. Woensdagavond werd de NOS-nabespreking van de wedstrijd van Argentinië opgeluisterd door de aanwezigheid van de Muldertjes. De oude chagrijn van dit komische duo zei precies waar het probleem zit: hij moest niets van de VAR hebben. Echte argumenten gaf hij niet, maar ik ontkwam er niet aan het met hem eens te zijn: de Nederlandse aandrang dat alles traceerbaar eerlijker moet spat er bij de VAR van af en is de echte handicap van het gedoe: de pretentie dat alles nu middels de VAR-elektronica eerlijker kan en dus moet is een probleem an sich.

Zoals alles waar menselijke interpretatie de basis vormt is het onvermijdelijk dat er vooroordelen zijn ingebouwd, en dat zagen we ook terug in de wedstrijd Argentinië-Polen: Messi kreeg een penalty mee, mede op basis van acteergedrag bij deze overtreding die wel een fout was, maar zeker niet intentioneel, en redelijkerwijs niet bestraffenswaardig. Maar Messi wist beter en greep al rollend naar het hoofd en de arbitrage ging voor schut..

Want ja, het is het WK, en namens de VAR had men de afgelopen weken in Qatar al zoveel penalty’s [2] uitgedeeld, men kon al niet anders meer. Argentinië kreeg dus een penalty, en Messi miste die: niet-intentioneel. Het was een soort rechtvaardigheid, maar niet van het soort waar de VAR een exponent van is. Opmerkelijk was dat dat gevoel van rechtvaardigheid breed gedeeld wordt. De meeste mensen zijn instinctief tegen dit soort bemoeienis met hun leven, en terecht.

Het idee dat je de arbitrage aan de leidende arbiters over moet laten gaat in tegen de instinctieve Nederlandse bemoeizucht, waarvan de VAR herkenbaar een exponent is. Dat fouten in de arbitrage een onvermijdelijk onderdeel van het spel zijn weigert men te accepteren en dan krijg je dus de waanzin van de VAR: rechtvaardigheid waar niemand op zit te wachten.

Het was jammer dat Jan Mulder – toch ook zelf een typische exponent van instinctieve Nederlandse bemoeizucht – dat niet openlijk zeggen wilde of durfde [3]. Zijn instinct overwon zijn verstand – nooit een prettig gezicht.

---

1. De gebruikte WK-bal is voorzien van een chip die de elektronica meldt waar de bal op een bepaald moment was: zo kan de buitenspelpositie nauwkeurig worden bepaald.
2. Een tweede aspect van de waanzin van de VAR kwam bij de wedstrijd Japan-Spanje boven tafel. Een scheidsrechterlijke beslissing dat een bal achter was geweest werd op technische gronden teruggedraaid. Japan kwam op 2-1 en Duitsland kon naar huis.
3. Dit gezeur duurt nu al vier jaar, en niemand lijkt er gelukkig mee.

---

Meer over Qatar vindt u hier.